Tüm eklemlerde olduğu üzere kalça ekleminin hem topu hem de yuvası kıkırdakla kaplıdır. Kıkırdak yapı bu iki kemiğin birbiri üzerinde ağrısız ve minimal sürtünme ile kaymasını sağlar. Kalça eklemi kireçlenmesi çeşitli sebeplerle bu eklemi oluşturan kemiklerin üzerini kaplayan kıkırdağın aşınması ve alttaki kemiklerin deforme olmasıdır.
Kalça eklemi kireçlenmelerini temel olarak ikiye ayırabiliriz. Daha sık karşılaştığımız birinci kümede doğumsal yada sonradan oluşan yapısal bir bozukluk (kalça çıkığı, artrit, travma vb) nedeniyle vakit içinde kalça eklemindeki kıkırdakların aşınması sonucu ortaya çıkan kireçlenmeler yer alırken, ikinci kümede idiyopatik olarak isimlendirdiğimiz sebebi belirlenemeyen kalça kireçlenmeleri yer alır.
Kalça eklemi kireçlenmesi, genelde 60 yaşından sonra görülse de bilhassa doğumsal kalça çıkığı ve çocukluk çağında geçirilen kalça eklemi hastalıkları sonrasında çok erken yaşlarda da ortaya çıkabilir.
Kalça kireçlenmesi belirtileri
En kıymetli şikayet ağrıdır. Ağrı sızı üslubunda ve tutulan eklemde hissedilir. Ağrı hastalığın başlangıç devrinde hareket ile artar ve istirahat ile azalır. Hastalık ilerledikçe ağrı kolay günlük aktiviteler sırasında bile sorun olabilir. Daha ileri devirlerde gece uyku sistemini bozan daima ağrı oluşabilir. Eklemin hareket kabiliyeti kısıtlanabilir. Ağrının şiddeti her vakit sabit değildir. Hiçbir nedene bağlı olmaksızın güzel ve makus günler hatta aylar olabilir. Birtakım hastalar bunu hava durumuna bağlar ya da daha çok fizikî aktivite ile bağlı olduğunu düşünür.
Tanı nasıl konur?
Hastanın şikayetlerinin kalça ekleminden kaynaklanıp kaynaklanmadığı aslında güzel bir muayene ile anlaşılabilir. Ancak kalça eklemi hastalıkları ortasında ayırıcı teşhis yapmak için ekseriyetle röntgen sineması çektirilir. Kimi özel durumlarda manyetik rezonans (MR) ve bilgisayarlı tomografi incelemesi gerekebilir. Bilhassa MR incelemesi ile kireçlenmeye ilişkin eklem patolojileri şimdi röntgen sinemasında ortaya çıkmadan tespit edilebilir.
Tedavi yöntemleri
Başlangıç devrinde ağrı kesiciler, kıkırdağı koruyan yahut güzelleşmesine tesir edebilen destekleyici ilaçlar, kilo denetimi yahut hasta kilolu ise zayıflama, iş ve günlük ömrün yine düzenlenmesi ve gerekirse fizik tedavi, ağrının ve hastalığın ilerlemesini denetim etmede yararlı olmaktadır. İlerleyen periyotlarda bir baston yahut koltuk değneği ile kalçaya gelen yükün azaltılması önerilmektedir.
Hastalığın ilerlediği devirde kesin tedavi cerrahi usullerle olmaktadır. Uyluk kemiğinin üst bölgesinde kemiğe yapılan kesilerle, açısal sorunların düzeltilmesi ve kıkırdağın sağlam kısmının eklemi oluşturmasının sağlanması (femoral osteotomiler) evvelce beri uygulanan ve uygun hastalarda âlâ sonuçlar veren cerrahi tekniklerdir. Bu tip cerrahi teşebbüsler hastaların protez ameliyatını geciktirebilmektedir.
Kalça eklemi kireçlenmesi yahut kıkırdak dokusunun erimesinin tedavisinde, günümüzde en tesirli ve yaygın metot kalça protezi ameliyatlarıdır. Bu yolda bozulmuş olan kalça eklemi tümden çıkarılarak yerine yapay bir kalça eklemi takılır. Bu yapay eklem, leğen kemiğindeki yuvanın oyularak içine oturtulan metal kılıf, bu kılıfın içini döşeyen plastik yahut seramik modül ile uyluk kemiği içine yerleştirilen bir metal sap ve sapın üzerine monte edilen metalik yahut seramik bir topuzdan ibarettir. Yuvayı döşeyen ve topuzu oluşturan malzeme metal-metal, metal-plastik, seramik-seramik olabilir. Seramik protezler dayanma müddetleri uzun olduğundan genç hastalarda tercih edilir.
Kalça protezi ameliyatında genel kabul, ameliyatın 60-65 yaş üzerindeki hastalara yapılmasıdır. Bu tercihin nedeni vakitle protezin kesimlerinin aşınması yahut kemik içerisindeki protezin gevşemesine bağlı olarak tekrar ameliyat ihtiyacının doğmasıdır. Fakat bu kabul genç hastalarda protez ameliyatı yapılamayacağı manasına gelmemektedir. Son yıllarda gelişmiş teknolojilerin kullanımıyla protez materyallerinin kalitesi ve dayanıklılıkları çok artmıştır. Günümüz protezleri, tekniğine uygun olarak yapıldığında 20-25 yıl müddetle kullanılabilmektedir. Genç yaşta şiddetli kalça eklemi kireçlenmesi olan hastaların daha etkin ve olağana yakın yaşamaları için bu ameliyat büyük fayda sağlamaktadır.
Kalça protezi ameliyatı sonuçları
Kalça protezi ameliyatı %90’ın üzerinde muvaffakiyete sahiptir. Ameliyat öncesi hissettiğiniz acının azalması ve eklemdeki hareket açıklığının artmasını bekleyebilirsiniz lakin ameliyat öncesi yapamadığınız hareketleri yapabilmeyi beklemeyin. Koşma ya da basketbol üzere yüksek kontakta sahip aktiviteler hiçbir formda tabibin onayından geçmeyebilir. Ancak vakitle rahatça yüzebilir, golf oynayabilir, yürüyebilir yahut bisiklet sürebilirsiniz.