İstanbul Teknik Üniversitesi ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı, “Denizcilik Dalı Mümkün İstanbul Sarsıntısına Hazır mı” başlığıyla sempozyum düzenlendi. Mevzularında uzman olan değerli isimlerin katıldığı sempozyumda, Marmara zelzelesinde Marmara Denizi’nin kıyılarının kullanılması üzere pek çok husus masaya yatırıldı. Sempozyuma katılan İstanbul Üniversitesi- Cerrahpaşa Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, mümkün Marmara sarsıntısı ile ilgili değerli ihtarlarda bulunarak afet durumunda Marmara Denizi’nden yapılacak müdahale planlarına dikkat çekti. Zelzele anında karada büyük bir kaosun yaşanabileceğini belirten Öztürk, “Marmara Denizi ayakta kalacak tek yerimiz olacak. O yüzden zelzele afetine etraf vilayetlerle birlikte hazırlanılması lazım” ikazında bulundu.
“MARMARA DENİZİ AFET UYUM BAŞKANLIĞI OLUŞTURULMALI”
Sempozyumda konuşan Prof. Dr. Hüseyin Öztürk, “Marmaray’ın kendini kapatma sistemi çalışacak bu türlü büyük sarsıntıda. Çıkışı açık verecek fakat girişi kapatacak tedbirleri var. Ama yeniden de karada büyük bir kaos olabilir. Marmara Denizi ayakta kalacak tek yerimiz olacak. O yüzden zelzele afetine etraf vilayetlerle birlikte hazırlanılması lazım. Marmara Denizi Afet Uyum Başkanlığı oluşturulmalı. Bu çok değerli. Marmara Denizi’ndeki vilayetlerin valileri, belediye liderleri, garnizon kumandanları kesinlikle tertipli toplantı yapıp, bu hususta birliktelik oluşturması lazım” dedi.
“İSTANBUL’UN ERKEN İHTAR SİSTEMİ ÇALIŞMIYOR”
İki periyot Jeoloji Mühendisleri Odası’nın şube başkanlığını yaptığını hatırlatan Öztürk, “Uzun müddettir bu hususları söylüyorum lakin maalesef bir yol alamadık. Dahası bugün, İstanbul’un erken ikaz sistemi çalışmıyor. Bunu da söylemek zorundayım. Erken ikaz sistemi için Kandilli Rasathanesi vazifelidir yasal olarak, AFAD değil. Bütün veriler Kandilli’de proses edilir. Kandilli kararı İstanbul’daki yöneticilere iletecektir, dijital olarak. Direkt sistemi kapatacaktır lakin bu sistem bugün çalışmıyor maalesef. Bunu da üzülerek söylemek istiyorum” diye konuştu.
“MARMARA DENİZİ’NİN KIYILARINI İZLEMEMİZ VE HAZIR TUTMAMIZ LAZIM”
Zaman kaybetmeden atılması gereken adımlara dikkat çeken Öztürk, “Bu çok değerli. Marmara Denizi’nin kıyı kullanımını kesinlikle mercek altına alıp, santim santim Marmara Denizi’nin kıyılarında kim ne yapıyor, onu bilmemiz lazım. Yalnızca bunu değil. Lakin bir dalganın da bu kıyılara, harekete geçecek operasyon gücümüze de bir ziyanı olabilir. Yapacağımız hareketi de yapamayabiliriz. Bunu da gözeterek Marmara Denizi’nin kıyılarını çok istikametli izlememiz ve hazır halde tutmamız lazım. Balıkçı barınakları, limanlar, iskeleler, iletim sınırları, fabrikalar, tersaneler, risk altındaki konutlar, alt yapısı hazırlanmış toplanma alanları, iş makinalarının yerleri üzere, bunların hepsi bir haritada çok net olarak konumlanması ve bu hazırlığın yapılması lazım. Bunun başında da Marmara Denizi Afet Uyum Başkanlığı üzere bir başkanlık altında, vakit geçirmeden yapılması lazım” biçiminde konuştu.
“AFETLE UĞRAŞ SANILDIĞI ÜZERE KOLAY DEĞİL”
Deprem bölgesine gittiğinde yaşadığı sorunu anlatan Öztürk, “İki kez zelzele bölgesine gittim. Son gittiğimde inanamayacaksınız. İskenderun bölgesinde ve Hatay’da kullanacak tuvalet bulamadım. Beş tane akaryakıt istasyonu geçtim. Bir çok STK’nın yerine gittim ancak hiçbirinde tuvalet bulamadım. İnanamazsınız. ‘Araziye gidin’ dediler en sonunda. Toprağa gittik en sonunda. Sanıldığı üzere afetle çaba etmek o denli çok kolay bir şey değil. Çok büyük bir uğraş sürüyor şuan alanda lakin beklemediğimiz bir sürü gelişme oluyor. Bununla çaba etmek kolay değil. Tahminen size tuvalet konusu çok kolay üzere geliyor fakat tuvalet sorunu bile başlı başına bir sorun oluyor” sözlerini kullandı.
“DENİZDEN MÜDAHALE PLANLARI DAİMA GÜNCELLENMELİ”
Denizden müdahalenin de afet anında çok kıymetli olduğuna vurgu yapan Öztürk, “Afete denizden müdahale planları valilik, belediye, askeri yetkililerle birlikte değerlendirilip daima güncellenmesi gerekir ve bu bahiste da bir vali yardımcısının hiç değişmeden bu işi takip etmesi lazım. Dolayısı ile bu işin çok taraflı yürütülmesi lazım fakat Marmara Denizi’nin elimizde kalıp işlevini yerine getirmesi için sarsıntı anında; çok süratle yapılmamış bir işi, kıyı planlarını, kıyı kullanım biçimini ortaya koymamız lazım. Bu çok çok önemli” dedi.
FİBER OPTİK KABLOLAR DA ONARILAMADI
Öte yandan Kandilli Rasathanesi’nden bahisle ilgili açıklama yapılmadı. Lakin, 2019 Aralık ayında açıklama yapan Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdürü Haluk Özener de, Marmara Denizi tabanına yerleştirilen fiber optik kabloların trolle avlanan balıkçılar tarafından parçalandığını açıklamıştı. Fiber optik kabloların geçen müddete karşın hala onarılmadığı öğrenilirken Haluk Özener o konuşmasında, “Fiber optik kablolar ile datalar kıyıya, istasyonlara eş vakitli olarak erişti. 2008’de farklı ülkelerden, farklı kuruluşlar ile bilgi alışverişi yapıldı. İtalya, Almanya, İngiltere ve en sonunda İngiltere’den bir firma ile bu çalışma başladı. Deniz tabanına bin 200 metre derinliğine dahi bu istasyonlar kuruldu. Datalar geldi, Marmara denizine konuşlanmış fiber optik kablolu istasyonlar vardı. Toplam 70 kilometre fiber optik kablomuz Marmara Denizi’nde. Maalesef bunlar bütün deniz haritalarında işaretli olmalarına karşın trolle avlanan avcılar kabloları parçaladılar” sözlerini kullanmıştı.
İSTANBUL ZELZELE SÜRATLİ MÜDAHALE VE ERKEN İKAZ SİSTEMİ
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Sarsıntı Araştırma Enstitüsü’nün internet sayfasında İstanbul Zelzele Süratli Müdahale ve Erken İhtar Sistemi hakkında şu bilgiler yer alıyor:
“Boğaziçi Üniversitesi tarafından 1998 yılında, 1999 Kocaeli ve Düzce sarsıntılarından evvel başlatılan “İstanbul Zelzele Süratli Müdahale ve Erken İhtar Sistemi” projesi teşebbüsü Bakanlar Heyeti’nin 5/4/2001 tarih ve 2001/2232 sayılı kararı ile onaylanmıştır.
Boğaziçi Üniversitesi-Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü (KRDAE), Sarsıntı Mühendisliği Ana Bilim Kısmı tarafından 10 Mayıs 2001 tarihinde kuruluş çalışmaları başlatılan İstanbul Sarsıntı Süratli Müdahale ve Erken İkaz Sistemi’nin tüm tasarımı ve teknik şartnameleri KRDAE – Sarsıntı Mühendisliği Ana Bilim Kolu tarafından hazırlanmıştır. 2012 yılında İstanbul Valiliği’nin katkılarıyla sistemin teknik altyapısı güncellenmiştir. İstanbul Zelzele Süratli Müdahale ve Erken İhtar Sistemi 100 süratli müdahale istasyonu ve 10 erken ikaz istasyonundan oluşmaktadır.Kuvvetli zelzele yer hareketi kaydedicilerinden gerçek vakitli gelen bilgi vasıtası ile bir zelzele sonrasında kuvvetli yer hareketi parametre dağılımları belirlenerek bina hasar dağılım haritaları hazırlanmakta ve zelzele sonrası müdahalenin önceliklendirilmesine takviye vermek maksadıyla kurumlarla paylaşılmaktadır. Erken ikaz istasyonlarına ulaşan zelzele dalgasının P ve S bileşenleri ortasındaki saniyeler mertebesindeki vakit farkından yararlanılarak, çeşitli kritik tesislerin denetimli kapatma süreçlerinin devreye girmesi için bilgi transferi sağlanabilmektedir.”