MERT İNAN İstanbul – Olası Büyük Marmara Depremi’nin büyük hasara neden olması beklenen İstanbul’da sistemsiz yapılaşmaya ait en çarpıcı bilgiler 1/100.000 Ölçekli İstanbul Etraf Nizamı Planı Raporu’nda tüm çıplaklığı ile gözler önüne serilmiş.
Plan delik deşik
Megakentteki yapılaşma baskısıyla vakit içinde adeta delik deşik edilen planda, imara açılmaması gerektiği belirtilen riskli alanlar ise raporda tek tek sıralanıyor.
“Doğal Eşikler Üzerinde Yapılaşmış Mevcut ve Sistemsiz Konut Alanları” olarak tanımlanan yapı stoğunun, orman alanları (2b), su havzaları, dere yatakları, tarım alanları üzere alanlar üzerinde yapılaştığı, jeolojik açıdan yerleşmeye uygun olmayan bu alanların risk taşıdığı ayrıyeten, yüksek eğimli ve heyelana açık olduğu tespitleri de aktarılıyor.
Su Havzaları ve Dere Yatakları Üzerinde Yapılaşmış Konut Alanları başlıklı kısımda, “İstanbul’da doğal kaynaklar olarak büyük kıymet taşıyan 7 adet su havzasının; Terkos, Büyükçekmece, Küçükçekmece, Alibeyköy, Sazlıdere, Elmalı ve Ömerli olduğunun altı çizilirken, bu alanların üzerinde 8 bin 829 hektarlık sistemsiz yapılaşmış konut alanları bulunduğu belirtilirken, “Bu yapılaşmanın 4 bin 444 hektarı alanı Anadolu Yakası’nda Elmalı ve Ömerli Havzaları’nda; 4 bin 386 hektarı ise Avrupa Yakası’ndaki 6 adet su havzasında yer almaktadır. Darlık Barajı’nda sistemsiz yapılaşma bulunmamaktadır” deniliyor.
“Yerleşime Uygun Olmayan Alanlardaki Konut Alanları” başlıklı kısımda İstanbul’da jeolojik açıdan yerleşmeye uygun olmayan alanlara dikkat çekilirken, bu alanların heyelan alanları, kumullar, erozyon alanları, eğimli alanlar, dolgu alanları olduğu aktarılıyor. Kent genelinde jeolojik açıdan riskli olduğu belirtilen bölgelerdeki konut alanlarının toplam 15 milyon 979 hektar olduğu vurgulanırken, kelam konusu yapıların İstanbul’daki toplam konut alanları içinde yüzde 20.4’lük bir hisseye sahip olduğu belirtiliyor.
Riski olan bölgeler
Anadolu Yakası’nda Beykoz ve Kadıköy, jeolojik açıdan yerleşime uygun olmayan yapılaşmanın ağır olduğu iki ilçe olarak tespit edilirken, raporda şu saptamalar yer alıyor: “Avrupa Yakası’nda Büyükçekmece İlçesi’nde 3 bin 19 hektar ile en geniş alanları kapsamaktadır. Jeolojik risk taşıyan alanlar üzerinde yer alan ve yüksek yapılaşma yoğunluğuna sahip Pendik, Bakırköy, Küçükçekmece, Güngören ve Avcılar İlçelerinde de yüksek oranda bu nitelikte konut alanları bulunmaktadır. İmal şartları da dikkate alındığında, bu alanlar yaşamsal risk açısından en sıkıntılı alanları oluşturmaktadır.”
Ormanlar yapılaşma baskısı altında
Raporda orman alanları üzerinde yapılaşmış konut alanlarının çoğunluğu Avrupa Yakası’ndaki orman alanları içinde yer aldığının altı çizilerek şu tabirlere yer verilmiş: “İlçe bazında kıymetlendirme yapıldığında alansal büyüklük olarak en fazla yapılaşmanın Anadolu Yakası’nda Beykoz (589 hektar) ve Ümraniye’dir.
Avrupa Yakası’nda ise Esenler’de, olduğu görülmektedir. Orman alanları üzerinde sistemsiz yapılaşmış konut alanları, orman alanlarına yerleşmiş konut alanları içinde yüzde 16’lık bir oranı oluşturmaktadır.