Doç. Dr. Domaç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 9 günlük bayram tatili hasebiyle araçlarıyla uzun yola çıkacak vatandaşlara ikazlarda bulundu.
Araç kullanmanın bilişsel, algısal, motor ve karar verme yeteneği yanı sıra göz-el uyumu gerektiren kompleks bir süreç olduğunu lisana getiren Domaç, şoförün inançlı formda araç kullanabilmesi için daima değişen yol koşullarına, öbür araçlara ve trafik işaretlerine dikkat ederek uygun süratte ve şeridinde gitmesi gerektiğini söyledi.
Domaç, bunu sağlayabilmesi için şoförün uyanık olması ya da uykululuk halinin olmaması gerektiğini belirterek, “Uykululuk hali kaza riskini belirgin artırmakta olup bilhassa otoyollardaki trafik kazalarının yüzde 15-20’sinin meydana gelmesinde etkendir.” dedi.
Uyku kalitesini bozan tüm uyku hastalıklarının gün içinde çok uykululuk meydana gelmesine neden olduğuna işaret eden Domaç, şu bilgileri verdi:
“Ülkemizde önde gelen mevt nedenleri ortasında olan trafik kazalarının en değerli nedenlerinden birisi başta uyku apne sendromu olmak üzere uyku bozukluklarıdır. Uyku apne sendromunda gece boyunca uyku sırasında yineleyen üst solunum yolundaki en az 10 saniye süren teneffüs duraklamaları uykudan sık uyanmalara, uykunun bölünmesine, uyku kalitesinin düşmesine ve gün içi çok uykululuğa neden olmaktadır. Uyku apne sendromu ile sık birliktelik gösteren obezite, kalp ve damar hastalıkları, beyin ve damar hastalıkları, diyabet üzere metabolik hastalıklar da gün içinde uykululuk ve yorgunluğu artırmaktadır.
Uyku apne sendromu olan bireylerde bilişsel işlevlerde ve konsantrasyonda azalmayla sürüş kabiliyetinde bozulma ortaya çıkabilmektedir. Uyku apnesi olan hastaların trafik kazası yapma oranı olağan şahıslara nazaran 2-7 kat daha yüksektir. Yapılan çalışmalarda ticari araç şoförlerinde uyku apne sendromu daha fazla oranda saptanmış olup ticari araç şoförleri küçük araç sürücülerine nazaran daha büyük kazalara neden olmaktadırlar. Uyku apnesinin ciddiyeti ile trafik kazası meydana gelmesi ortasında da ilgi bulunmaktadır. Uyku apnesinin şiddeti arttıkça kaza riskinin arttığı birtakım çalışmalarda gösterilmiştir. Uyku apne sendromunun aktif biçimde tedavisi ile kaza yapma riski belirgin olarak azalmaktadır.”
“Uykusuzluk da trafik kazaları için değerli risk faktörü”
Doç. Dr. Saime Füsun Domaç, uykusuzluğun da trafik kazaları için önemli bir risk faktörü olduğunu aktararak, insan beyninin uyku için en hazır olduğu saatler olan 02.00-06.00 ortasında yapılan seyahatlerde uyuklama ve kaza yapma riskinin arttığını vurguladı.
Uyku nizamı bozuk ya da yorgun olan şoförlerde, uzun mühlet mola vermeden araç kullananlarda, sıcak ve sessiz ortamda, tek başına ve sık seyahat yapanlarda, uzun yol şoförlerinde uyku ile alakalı kaza yapma oranlarının yüksek olduğunu belirten Domaç, şunları kaydetti:
“Birkaç saniye süren uyku atakları esnasında şoför öbür araçları ve trafik işaretlerini fark edemez, şeridinden çıkabilir, önündeki yahut karşıdan gelen yahut duran araca çarpabilir. Şoförlerin yaklaşık yüzde 25-50’si en az bir kere direksiyon başında uyuduklarını bildirmiştir.
Araç kullanırken uzunluğunda yahut sırtta ağrı, esneme, gözleri odaklamakta ve açık tutmakta zahmet çekme, başını tutmakta zorluk, trafik işaretlerinin fark edilmemesi, son birkaç kilometrenin hatırlanmaması, aracın şeridinden çıkması veya ani durup kalkışların olması uykululuğun belirtileridir. Tatlı, bol karbonhidratlı yahut yağlı yiyecekler yeme, alkol alma üzere seyahat sırasında yenilip içilenler de uyku bozukluğu olmasa bile fizyolojik olarak uykuya eğilimi artırmaktadır. Bu nedenle seyahat sırasında ve öncesinde ağır yemeklerden kaçınmak ve alkol almamak uyku ataklarının engellenmesi açısından kıymetlidir.
Sürücülerin yola çıkmadan evvel kâfi müddette ve kaliteli bir gece uykusunu uyuması, uzun yola yalnız çıkılmaması, seyahat sırasında yorgunluk yahut uykululuk belirtileri ortaya çıkarsa aracın sırayla kullanılması, kısa vadeli uyanıklık için kafeinli içeceklerin içilmesi, aralıklarla araç penceresinin açılması, radyo dinlenmesi, iki saatte bir nizamlı mola verilmesi, gerekirse trafikten uzak ve inançlı bir ortamda 30-45 dakika uyunması trafik kazası gelişme riskini azaltacaktır.”