Yükseköğretimde okuyan öğrenci sayısı 1.2 milyon, bu sayıya ilköğretim ve lise eklendiğinde 4 milyonu buluyor. İstanbul’da trafiğe kayıtlı 4 milyon 170 bini aşkın araç bulunuyor. Türkiye’de 20 ilin toplam nüfusu, İstanbul’daki araç sayısına denk geliyor. Mega kentin tahlile kavuşturulmayı bekleyen birçok sorunu bulunuyor.
Trafik, yeşil alan, sıcak gündem unsuru sarsıntı, kentsel dönüşüm, istihdam, tahsil gören gençlerin beklentileri üzere bahislerde İstanbul halkı yenilenen seçimlerden evvel adaylardan vaatlerini duymak istiyordu. Lakin seçim öncesi devirde adaylar, vaatlerinden daha çok diğer mevzularda tartışmalarla gündemde oldu.
Özellikle AK Parti İstanbul Büyükşehir Belediye Lider adayı Binali Yıldırım ve CHP İstanbul Büyükşehir Belediye Lider adayı Ekrem İmamoğlu’nun çıktığı ortak canlı yayında vaatlerin, projelerin konuşulması bekleniyordu. Fakat bu gerçekleşemedi.
Seçimlere 24 saatten az bir müddet kaldı. Adayların çeşitli mecralarda açıkladıkları vaatlerini derledik. Sizin için uzmanlarına sorduk.
METROBÜS
Binali Yıldırım, şu anda raylı ve metrobüs sistemlerinin % 18’lik bir dilimde olduğunu, bu sayısı % 48’e çıkarmayı hedeflediklerini lisana getirdi. Binali Yıldırım, İstanbul’un rastgele bir yerinde 750 metre yarıçapında bir toplu taşıma durağına erişilmesini sağlayacaklarını da söz ediyor.
Ekrem İmamoğlu, Metrobüslerin yolcu kapasitesini iki katına çıkarmayı vaat ediyor. 10 yıllık işletme mühleti dolan yüksek maliyetli metrobüslerin yerine yeni jenerasyon yerli metrobüs kullanılacağını söylüyor. Yani ulaşımda metrobüslerin tartısını artırmayı vaat ediyor.
Uzman yorumu: Bilhassa Ekrem İmamoğlu’nun metrobüslerin yolcu kapasitesini iki katına çıkarma vaadi tenkit konusu oldu. Aksları lastik tekerlekle çözmek uzun vadede sürdürülebilir değil. Bu nedenle raylı sisteme öncelik verilmesi gerektiği belirtiliyor. Araçların ömrü ve 1 yolcuyu taşıma maliyeti hesaplandığında bir projenin ortalama otuz yıl ömrü olması gerektiğinin altı çiziliyor.
Bu açıdan bakıldığında metrobüsün kıymetli olduğu ortaya çıkıyor. Öbür vilayetlerde de kullanılmayacaksa yahut yurt dışına ihraç edilemeyecekse yalnızca İstanbul için Metrobüs üretimini yapmaya kalkmanın farklı bir ek mali yük getireceği belirtiliyor. Yıldırım’ın ise raylı sisteme daha fazla yük vereceği istikametinde bir vurgu yapmadığı tabir ediliyor.
MARMARAY
Ekrem İmamoğlu, Marmaray’ın kuzeyinde iki yakadaki raylı sistemleri birbirine bağlayan yeni bir boğaz geçişi yapılacağını söylüyor.
Uzman yorumu: Böyle bir projenin maliyetinin 3,5 milyar doları bulabileceği belirtiliyor. Ulaştırma Bakanlığı da tıpkı lokasyon için 2015’te Büyük İstanbul Tüneli projesini gündemine aldı. Münasebetiyle belediye imkanları ile bu türlü bir proje yapma vaadi bir planlama kusuru olarak niteleniyor.
DEPREM- KENTSEL DÖNÜŞÜM
Ekrem İmamoğlu, Birinci 1 yıl içerisinde yaşlı ve engellilerin yaşadığı meskenlere doğalgaz dedektörü dağıtmayı vaat ediyor. İmamoğlu, belediyenin kentsel dönüşüm projelerinde garantör olacağını söylüyor. “Tüm kentsel dönüşüm süreçlerinde bilimsel doğrular ve yaşayanların kelam hakkı temel olacak.” diyor.
Uzman yorumu: Uzmanlar meskenlerde doğalgaz dedektörü diye bir sorun bulunmadığını belirtiyor. Kentsel dönüşümün uygulayıcı, vatandaş ve mahallî idareden oluşan üç ayağı olduğu ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bu üç ayağa da eşit yaklaşmak zorunda olduğu belirtiliyor. Belediyenin bir tarafa garantör olacak durumunun kelam konusu olamayacağının altı çiziliyor.
Binali Yıldırım’ın afet hususlarındaki çalışmalarda proje mühletlerine yer vermesi gerektiği belirtiliyor. Kentsel dönüşüm konusunda kaynak, yol ve siyasetlerini açık bir halde ortaya koymadığı ileri sürülüyor. Ayrıyeten stok fazlası konutlar, kentin ve bilhassa de Boğaz’ın siluetiyle ilgili hangi çalışmaların yapılacağının açık bir formda anlatılması gerektiği tabir ediliyor.
YEŞİL ALAN
Ekrem İmamoğlu, İstanbul’a 20 milyon metrekarelik yani 2600 stat büyüklüğünde bir yeşil alan kazandırmayı ve 500 kilometre bisiklet yolu da vaat ediyor.
Uzman yorumu: Bu iki projenin de hayata geçmesi çok mümkün görünmüyor. Mevcut park alanları dışında 20 milyon metrekarelik yeni park alanının nasıl üretilebileceği bilinmeyen. Bunun için mevcut binalar mı yıkılacak? Bu türlü bir durumda mülkiyet problemleri vatandaş mağdur edilmeden nasıl çözülecek? Yoksa Kıyı akslarına yeni dolgu alanlar mı yapılacak? Tüm bu sorular karşılıksız kalıyor.
Binali Yıldırım, ‘Yeşil Ağ’ projesini açıkladı. 20 İstanbul deresinin yine canlandırılması ve etrafının yeşillendirilmesi ile İstanbul’da yeşil alanı iki katına çıkarılarak 55.5 milyon metrekareye yükseltecek.
İSTİHDAM
Binali Yıldırım, işsizler için 39 ilçeye istihdam merkezi açılacağını belirtiyor. Her yıl 100.000 İstanbulluya iş bulmayı vaat ediyor. Bu sayının teknoloji merkezleri ve milletlerarası alanda talep oluşturacak fuar alanları ile 5 yılda 500 bin şahsa yeni istihdam sağlaması hedefleniyor.
Ekrem İmamoğlu, kısa vadede en az 150 bin şahsa iş bulacağını vaat ediyor.
Uzman yorumu: Hükümetin istihdam çalışması ve dayanağı bu noktada çok kıymetli. Bu açıdan Yıldırım, İstanbul’da istihdam açısından istediği sayılara ulaşabilme imkanına sahip. İmamoğlu’nun vaatlerin yer aldığı internet sitesinin bir yerinde kısa vadede 150 bin şahsa iş bulunacağı belirtiliyor. Fakat sitenin bir öteki yerinde bu sayı 200 bine çıkarılıyor. Bu durum bir baş karışıklığı olduğu halinde yorumlanıyor.
Peki yalnızca belediye imkanlarıyla bu kadar çok işsize nasıl iş bulunacak? Bunun için nasıl bir yol izlenecek? Belediye kendini bu işe vakfederse öbür işlerini nasıl yapacak? Bu soruların bir karşılığı yok. Özetle bilhassa de kısa vadede 200 bin kişinin iş sahibi yapılacağı vaadi çok savlı görünüyor.
EĞİTİM VE GENÇLERE YÖNELİK VAATLER
Binali Yıldırım, 10 GB internet vaadi ile öne çıkıyor. Yıldırım, devlet okullarındaki okul aile birliklerine, ilgili okulun acil gereksinimlerine nazaran takviye paketi sağlanacağını söylüyor. Hem aile bütçesine katkı sağlanacağını hem de okulların niteliğinin yükseltileceği vaadinde bulunuyor. Yıldırım, “Staj imkanı bulamayan her öğrencimizin staj yapmasını sağlayacağız. İBB bünyesinde ve özel dalda gençlerimiz için öğrencilik ve iş öncesi fiyatlı staj programı oluşturacağız.” diyor.
Ekrem İmamoğlu, 75 bin üniversite öğrencisine aylık 400 TL karşılıksız burs vermeyi vaat ediyor. 500 kişi kapasiteli 12 bayan 8 erkek öğrenci yurduyla 10.000 kişilik barınma yerleri inşa edeceklerini söylüyor. YDS, TOEFL, IELTS kursları açacak, kursta muvaffakiyet gösteren öğrencilerin tek sefere mahsus imtihan fiyatlarını karşılayacaklarını belirtiyor.
Uzman yorumu: Belediyeler tarafından Yükseköğrenim gören öğrencilere verilen burslar, CHP’nin 21 Kasım 2008’de Anayasa Mahkemesi’ne açtığı dava sonucu iptal edilmişti. Mahkeme, 5102 sayılı “Yükseköğrenim Öğrencilerine Burs, Kredi Verilmesine Ait Kanunun”, kamu kurum ve kuruluşlarının yükseköğrenim öğrencilerine direkt burs ve kredi vermelerini engelleyen kararındaki “belediyeler hariç” ibaresini oy birliğiyle iptal etmişti. Türkiye genelinde belediyelerden burs alan 350 bin öğrencinin bursu kesilmişti. İmamoğlu’nun kurs açma konusundaki vaadi de şu andaki mevcut sistemin bir adım ötesine geçmiyor. Zira İSMEK bünyesinde hala birçok kolda fiyatsız eğitim veriliyor.
İNDİRİMLER
Binali Yıldırım’ın vaatleri:
– İSPARK otoparklarında birinci bir saatlik otopark fiyatı kaldırılacak.
– İstanbul genelinde doğal gaz fiyatına % 10 indirim yapılacak.
– Devletten toplumsal yardım alan tüm dar gelirli ailelere her ay 50 TL’lik doğalgaz ve 80 TL’lik elektrik faturası dayanağı verilecek.
– Başta İGDAŞ ve İSKİ olmak üzere İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin sunduğu tüm hizmetlerdeki borçlarını kapatmak isteyen vatandaşlardan gecikme artırımı ve cezası alınmayacak.
– Toplu ulaşımı kullananlar için iki yaka ortasındaki vapurlar büsbütün fiyatsız hale getirilecek.
– 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile Fatih Sultan Mehmet Köprüsü 300 bin motosiklet kullanıcısı için fiyatsız hale getirilecek.
– Öğrencilere Müze ve Kent Tiyatroları fiyatsız hale getirilecek.
– Öğrenciler için 40 TL’ye düşürülen aylık ulaşım fiyatı, üniversiteye hazırlanan gençler için de 1 yıl boyunca geçerli olacak.
– Toplu taşıma öğretmenlere fiyatsız olacak
Ekrem İmamoğlu’nun vaatleri:
– 25 yaşın altındaki tüm gençler toplu taşıtlardan %40 indirimli faydalanacak. Toplu taşımada birinci aktarmalar fiyatsız olacak.
– İstanbul Genç Kart ile gençlere, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin tüm kültür-sanat etkinliklerini ve spor tesislerini %50 indirimli sunulacak.
– 0-4 yaş çocuğu olan bayanlar, 12 yaş altı çocuklar, belediye hizmetlerinde nizamlı olarak yer alan gönüllüler ulaşımdan fiyatsız olarak yararlanacak. Tüm 25 yaş altı gençler %40 indirim ile yararlanacak. Tıpkı vakitte tüm resmi, ulusal ve dini bayramlarda ve toplu taşıma sistemlerinde birinci binişten sonraki yarım saat içerisinde yapılacak tüm aktarmalar fiyatsız olacak.
Uzman yorumu: Binali Yıldırım’ın fiyatsız toplumsal vaatlerin nasıl sürdürüleceği konusunda ayrıntılı bir bilgi vermediğini söz ediyor.
Ekrem İmamoğlu da yapacağı indirimlerin sürdürülebilir kılınmasını nasıl sağlayacağına bir açıklık getirmiyor. Bir vaadinde ise mevcut durumu geriye götürüyor. Şu anda hükümet bayramlarda toplu taşıma hizmetini fiyatsız hale getirirken İmamoğlu ise bunu fiyatlı hale getiriyor.
SOSYAL YARDIMLAR
Binali Yıldırım:
– Her yıl 25 bin gereksinim sahibi engelli ailesinin en az bir hafta yararlanacağı biçimde İBB Yaz Kampları düzenlenecek. Engelliler ve ailelerine tatil imkanı sağlanacak.
– Dar gelirli ailelerin öğrencilerine verilen kırtasiye takviyesi artacak.
– İstanbul Büyükşehir Belediyesi Toplumsal Tesislerinde yapacakları düğünlerde dar gelirli ailelere 8.000 TL’lik düğün takviyesi verilecek
Ekrem İmamoğlu:
– Toplumsal yardım bütçesi 3 katına çıkarılacak. Ailelere her ay 200 liradan 2020 liraya kadar nakdi yardım yapılacak. Tüm yardımlar hanedeki bayanlara verilecek.
– Açlık sorunu ortadan kaldırılacak. Evsizlik sıkıntısının önüne geçilecek.
-Geliri yoksulluk sonu altındaki yeni evlenecek gençlere 2 bin TL dayanak sağlanacak.
– Gereksinim sahiplerinin ve öğrencilerin uygun fiyata kaliteli mobilya kullanması için Beyaz Eşya/Mobilya Çarşısında üretim yapılacak.
– Fakir ve muhtaçlık sahibi İstanbullulara ve bilhassa ilkokul çağındaki öğrencilere fiyatsız süt dağıtımı yapılacak.
-İstanbul ve etrafında süt üretimi için tesisler kurulacak.
Uzman yorumu: İmamoğlu’nun belediye imkanlarıyla tüm bu vaatlerini gerçekleşmesi imkânsız. Zira belediyenin bu türlü bir mali kaynağı yok.
Beyaz eşya, yerli metrobüs üretimi yapılması, belediye imkanlarıyla yoksulluğun ortadan kaldırılması mümkün görünmüyor. Uzmanlar, Binali Yıldırım’ın vaatlerini daha uygulanabilir görüyor.