Türkiye’nin, sondaj gemileriyle Kıbrıs açıklarında doğal gaz araması birçok ülkeyi rahatsız ederken, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Akdeniz’in jeolojik yapısına ait bilinmeyenleri Milliyet’e anlattı. Ülkeler ortası güç gösterisi ve tansiyona neden olan doğal gaz rezervlerinin spekülatif problemler yarattığını lisana getiren Prof. Dr. Yaltırak, “Eski coğrafyada karadaki bataklıklarla alakalı büyük ırmakların denize döküldüğü alanlar, gaz rezervinin varlığının en yüksek mümkünlük taşıdığı bölgelerdir. Yalnızca Kıbrıs etrafına değil, İskenderun Körfezi-Anamur ortasına da odaklanılmalı” dedi.
Bilimsel çalışmaların sonuçları ile Türkiye’nin elindeki stratejik kozları anlatan Prof. Dr. Yaltırak, “Eğer Doğu Akdeniz’in gerçek jeolojik evrimini bilmiyorsanız, gaz yataklarını yetersiz ve yanlış yerlerde ararsınız. Milyon dolar masraf yaparak yalnızca jeofizik bilgiye dayanan sondajlar yapmak rasyonel değil. Bizim elimizdeki bilimsel datalara nazaran, en kolay ulaşılacak güçlü gaz rezervleri İskenderun Körfezi ve batısını kapsayan alanda” bilgisini paylaştı.
Batimetrik tarama
Deniz tabanının üç boyutlu fotoğrafını çekecek çok ışınlı batimetri ismi verilen çalışmanın hayata geçi-rilmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Yaltırak, “Doğu Akdeniz’de yalnızca bir yıl sürecek batimetrik tarama ile deniz tabanının tümüyle üç boyutlu fotoğrafını çekebiliriz. Üstelik bu çalışma, Barbaros gemi-sinin sondaj çalışmalarından daha az maliyetli olur. Batimetrik tarama ile gaz çıkış yerlerini, fayları ve deniz tabanında gazla ilgili özel yapıları tespit etme talihimiz var. İki yıllık müddette ise tüm Antalya ve İskenderun Körfezi, Batı Karadeniz, Marmara, Ege’deki gaz potansiyeli olan yerler ile fay sınırlarının uzantıları ortaya çıkar” diye konuştu.
Mısır-Girit boru sınırı spekülatif bir proje
“Eldeki datalara nazaran Mısır’dan Girit’e uzanan doğal gaz boru çizgisi doğal riskleri yüksek spekülatif bir proje. Akdeniz’in jeolojisi bu sınırı dünyanın en değerli çizgisi yapar. Halbuki temel sınır Kıbrıs ve Türkiye üzerinden yapılacaktır. Yerbilimleri bunun olacağını söylüyor. Akarsu yataklarının denize dökülen bölgeleri değerli. Bu ırmakların nereye döküldüğünü bilemezsiniz başarılı olma bahtınız olmaz. Antal-ya Körfezi’nden, Mersin Taşucu’na kadar olan alanda kâfi rezerv yatakları sanılandan daha az. Lakin İskenderun Körfezi’ne gerçek gitgide işin rengi değişir. İskenderun Körfezi’nin tamamında çok ışınlı batimetri taraması yapılmalı. Birtakım sismik kesitlerde gazı işaret eden bilgiler var. Finike ve Rodos basenleri üzerinde de düşünmemiz lazım. Gaz potansiyelinin ağır olduğu alanlar, Kuzey Kıbrıs ile Anadolu ortasındaki deniz tabanı ve İskenderun Körfezi’nin batısı.”
‘Kavgalı bölgede kolay erişilir gaz yatağı yok’
Kıbrıs’ın büyük kısmının 10 milyon yıl evvel deniz altında olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yaltırak’ın tespitleri şöyle:
“Sismik kesitlerimizden elde ettiğimiz bilgiler ışığında doğal gazın nerede olmadığını biliyoruz. Bugün arbede konusu olan Kıbrıs etrafında kolay erişilebilir doğal gaz yatağı yok. Adanın güneyinden Mısır açıklarına uzanan bölgedeki rezervler ise, Nil Deltası’nın denize döküldüğü bir alanı kapsıyor.”