Melisa Vardal – “Olea prima omnium arborum est”, tarih boyunca ‘barış ağacı’, ‘yaşam ağacı’, ‘ölmez ağaç’ olarak tanımlanan zeytin için söylenen bu Latince cümle “Zeytin bütün ağaçların ilkidir” anlamına geliyor. Antik Yunan’dan Ortadoğu ve Mısır’a kadar uzanıyor tarihin akışında bu ağacın kutsallığı…Yunan mitolojisinde zeytin ağacı Zeus’a verilen “en bedelli hediye”, Antik Mısır’da “Tanrıça İsis meyvesi” ,“Tanrı Ra’nın aydınlanma sembolü”… Kutsal kitaplarda ise “…ve insanlık zeytinle yine doğar”, “ağaçların kralı” üzere tanımlamalarla anılıyor zeytin ağacı.
Şimdi de ressam Kirkor Sahakoğlu’na ilham veriyor bu ‘efsanevi’ ağaç. Sahakoğlu, IMOGA Arka Space’te açılan “Herkese Aitim ve Kimseye İlişkin Değilim” başlıklı standında zeytin ağacının izdüşümlerini seyirci karşısına çıkıyor. Standın ismi ise İyonya’ya uzanıyor. “İlyada” destanında yer alan efsaneye nazaran Homeros, Ege kıyılarını gezerken bir zeytin ağacının gölgesine oturuyor. Zeytin ağacı lisana geliyor ve Homeros’un kulağına “Ben herkese aitim, kimseye ilişkin değilim. Sen gelmeden evvel buradaydım. Sen gittikten sonra da burada olacağım” diyor.
Sahakoğlu bu efsaneden yola çıkarak ele alıyor zeytin ağacını yapıtlarında. Temelleri Ayvalık’ta atılan stant Homeros’un anlattıklarıyla yoğruluyor. Zeytin ağacını bir alegori olarak kullanan ressam yüz yıllardır kutsallık, umut, barış ve rahmet atfedilen ağaçtan ilham alan standını anlatırken “Zeytin ve zeytinyağının benim için çok özel bir kimliği var. Babam zeytinyağı tenekesi yapardı. Hayatımız Ayvalık halkına zeytinyağı tenekesi yapıp göndermekle geçti. Tıpkı zamanda benim için zeytin ağacının kutsal bir ikonası var. Malum zeytin ağacına savaş açan bir zihniyet daima vardı, var… Persler bile M.Ö 4 bin yılında Atina’da zeytin ağacını yok etmeye çalışmışlar. Yok ettiklerini düşündüklerinde zeytin ağacı yeniden filizlenmiş, yeniden hayatına devam etmiş. Bu yüzden zeytin ağacı dünü, bugünü fakat en çok da yarını söz ediyor. Toplumların kalıcı olmasını, yerleşikliği temsil ediyor. Ben bu standa hazırlanırken zelzele felaketini yaşadık. Sarsıntı bölgesindeki beşerler yerlerinden, yurtlarından göç etmek zorunda kaldılar. O bölgelerde hayatı yine var etme savaşı var artık. Toplumları yerinden etmeme, kültürlerini yaşatma çabaları var ve ben de sergimi buna adadım” diyor.
Yeni projesi iklim krizi
Kirkor Sahakoğlu, “Bir elma ağacı 20-30 senede eser verirken zeytin bir sonraki kuşağa veriyor en olgun meyvesini. İnsanın kendisinden sonraki kuşaklar için ektiği bir tohumdan bahsediyoruz, bu çok özverili ve fedakârca. Bir gün bu stant de öteki bir standa dönüşecek, diğer bir standa can suyu olacak. Yeni projemde iklim krizine odaklanacağım. Zira dünyada insanların bir şeyleri var etmeye çalışırken önce var olanları yıktığını anlatmak istiyorum” diyor.