Birleşmiş Miletler Güvenlik Kurulu (BMGK), bugün 5 daimi üyesi ve Almanya ile İran ortasında 2015’te imzalanan “Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı” (KOEP) konusunu görüşmek üzere toplandı.
DiCarlo, burada yaptığı konuşmada, İran ile nükleer mutabakatın 12 yıllık diplomatik gayret ve teknik müzakerelerin sonucu olduğuna işaret ederek, Uluslararası Atom Gücü Kurumunun, İran’ın muahedenin nükleer konusundaki şartlarına uyduğuna dair raporunu memnuniyetle karşıladıklarını belirtti.
Bunun yanı sıra BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in son gelişmelerden ötürü tasa duyduğunu aktaran DiCarlo, “Guterres, ABD’nin İran ile petrol ticareti yapan ülkelere sağladığı muafiyeti genişletmeme ve KOEP çerçevesindeki silahsızlanma projeleri konusundaki muafiyetleri yenilememe kararını esefle karşılıyor. Bu çeşit aksiyonlar İran’ın ve başka üye ülkelerin KOEP’in muhakkak koşullarını uygulama yeteneğine sekte vurabilir.” ihtarında bulundu.
İran’ın kararlarına tepki
DiCarlo, Guterres’in İran’ın nükleer muahede kapsamındaki taahhütlerinin bir kısmını durdurdukları ve muahedede belirlenen 300 kilogram uranyum stok sonunun aşılacağı ve uranyum zenginleştirme süreçlerinin hızlandırılacağı açıklamalarının esefle karşıladığını belirtti.
Bu çeşit hareketlerin, muahedenin taraflarının çıkarına olmadığına dikkati çeken DiCarlo, “BM Genel Sekreteri, İran’ı karşılaştığı zorluklara karşın nükleer anlaşma kapsamındaki nükleer taahhütlerini uygulaması konusunda teşvik etmektedir.” iletisini verdi.
Guterres’in, Körfez bölgesindeki gerginlik hakkında tasa duyduğunu ve “itidal” daveti yaptığını hatırlatan DiCarlo, “Körfez’deki son gelişmeler, kritik bir kavşakta olduğumuzun hatırlatıcısıdır.” dedi.
AB’den ABD’ye nükleer mutabakat tepkisi
Avrupa Birliğinin (AB) BM Daimi Temsilcisi Joao Vale de Almeida da AB Dış Bağlar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini adına yaptığı konuşmada, AB’nin KOEP’e tam bağlılığını sürdüreceğini söyledi.
KOEP’in alternatifi bulunmadığını vurgulayan Almeida, “ABD’nin nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilmesi ve tek taraflı olarak İran’a yönelik yaptırımları tekrar uygulamasından ötürü derin hüzün duyuyoruz. ABD’nin petrol konusundaki muafiyetleri genişletmemesi ve silahsızlandırma projelerindeki muafiyetleri yenilememesi, İran iktisadı üzerinde büyük tesire sahip.” ifadelerini kullandı.
Almeida, İran ile ABD ortasında son periyotta yaşanan tansiyona de dikkati çekerek, “AB, tüm aktörleri gerginliği ve bölgesel askeri hareketliliği azaltmaya davet ediyor.” davetinde bulundu.
ABD-İran gerilimi
ABD’nin Mayıs 2018’de nükleer mutabakattan tek taraflı çekilerek yaptırımları yine uygulamaya başlamasından sonra Tahran-Washington çizgisinde gerginlik yaşandı.
İran İhtilal Muhafızları Ordusu’nun geçen hafta perşembe günü ABD’ye ait insansız hava aracını (İHA) Hürmüz Boğazı üzerinde vurarak düşürmesinden sonra kelam konusu gerginlik tırmandı.
İran, İHA’nın “hava alanı ihlali nedeniyle vurulduğunu” savunurken ABD ise uçağın “uluslararası hava alanında vurulduğunu” öne sürüyor.
ABD Lideri Donald Trump, cuma günü İran’a yönelik hava saldırısına onay verdiğini fakat 150 civarında İranlının ölebileceği bilgisini alınca, saldırı buyruğunu durdurduğunu açıkladı.
ABD idaresi, İHA’nın düşürülmesinin akabinde dün, İran başkanı Ali Hamaney’i de kapsayacak halde Tahran’a yönelik yeni yaptırımlar getirdi. ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in de bu hafta ABD tarafından yaptırım listesine ekleneceğini duyurdu.