Kars’ın Sarıkamış ilçesinde KuzeyDoğa Derneği ile Tabiat Muhafaza ve Ulusal Parklar Genel Müdürlüğü’nün yürüttüğü çalışma kapsamında 7 kurdun ömrü araştırılıyor. İlçede hayata geçirilen ‘Büyük Memeliler İzleme Projesi’ kapsamında bir mühlet evvel yakalanan 7 kurda uydu vericisi takıldı. Bu kurtları karla kaplı yerde sinyal alma aygıtıyla takip eden Zagreb Üniversitesi’nden Prof. Dr. Josip Jenerasyon ve KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban, beyaz örtü üzerinde kurtların izini ölçtü. Çalışma ile uydu vericisi takılan kurtların bir sürüye ilişkin olup olmadıkları ve dolaştığı güzergahlar araştırılıyor. Dernek yetkilileri ise edinilen bilgiler doğrultusunda, bölgedeki besiciler ile çobanları kurtlara karşı uyarıyor.
490 BİN KİLOMETREKAREDE KURT YAŞAMI
KuzeyDoğa Derneği Lideri, Utah ve Koç üniversiteleri öğretim üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, Türkiye’de kurtların hayatı, karşılaştıkları tehlikeler ve yaptıkları araştırmaların bulgularına ait bilgiler verdi. Ekolojik olarak 81 ilin kurtların yaşamasına elverişli olduğunu belirten Prof. Dr. Şekercioğlu, “İllerimizin birçoklarında hala kurtlar yaşıyor. Fakat Türkiye’de şu anki dağılımı yaklaşık 490 bin kilometrekare. Ülkemizin yüzde 64’ünde kurtlar mevcut. Bilhassa Orta ve Doğu Anadolu bölgelerini ve Karadeniz’in dağlık kesitlerini tercih ediyorlar. Geyik, karaca, yaban domuzu üzere yabani memelilerin bol olduğu, insan varlığının ağır olmadığı yerleri tercih ettiklerinden, Ege bölgesi ve kıyı bölümlerimizin birçoklarında, Güneydoğu Anadolu’nun alçak bozkırlarında ve Trakya’nın birçoklarında yoklar” dedi.
VERİCİ TAKILAN 7 KURDA İSİM VERİLDİ
Türkiye’de birinci sefer 2011 yılında kurtlara uydu verici takarak araştırmalara başladıklarını açıklayan Prof. Dr. Şekercioğlu, şimdiye kadar 41 kurda verici taktıklarını, araştırma projesinin 13’üncü yılında olduğunu ve 2025’e kadar 50’den fazla kurda verici takmayı planladıklarını kaydetti. Prof. Dr. Şekercioğlu, şu an verici takılarak izlenen kurtların isimlerinin ‘Demir’, ‘Emrah’, ‘Selena’, ‘Johnny’, ‘Carpa’, ‘First Night’, ‘Ateş’ olduğunu söyledi.
YAŞAM ALANLARINDA ‘YAPILAŞMA’ BASKISI
Prof. Dr. Şekercioğlu, araştırmalarının sonuçlarına nazaran; kurtların doğal ömür alanlarındaki en büyük meselesinin, ülkü besinleri olan geyik, karaca, yaban domuzu üzere yabani memelilerin insanlarca öldürülmesi olduğunu kaydetti. Kurtların ömür alanlarındaki yapılaşma baskısına da dikkati çeken Prof. Dr. Şekercioğlu, “İnsan faaliyetlerinden ötürü daralan hayat alanları, kurtları beşerler ile daha sık karşı karşıya getiriyor. Bu da insan-kurt çatışmasını artırıyor. Sonunda kaybeden kurtlar oluyor. Hayat alanlarına yaklaşan kurtlar, sık sık ateşli silahla öldürülüyor” dedi.
KURT ATAKLARINDA ‘ÇOBAN’ FAKTÖRÜ
Diğer bir sorun olarak eğitimsiz çobanları gösteren Prof. Dr. Şekercioğlu, “Kurtlar, kolay av olduğu için evcil hayvan sürülerini takip ediyor. Çobanların ise son yıllarda cep telefonu ve toplumsal medyayı faal kullanmaları dikkat dağınıklığına sebep oluyor. Sürülerinin etrafında kâfi tedbir almayan çobanlar, kurt saldırısı ile karşı karşıya kalabiliyor. Sonuçta cürümlünün kurt olduğu argüman ediliyor. Daha sonra da kurtları ateşli silahla vurarak öç aldıklarını düşünüyorlar” diye konuştu.
KÖYLÜ KÖPEĞİNİ KISA İP İLE BAĞLIYOR
Başka bir sorunun ise köylerde yaşandığını lisana getiren Prof. Dr. Şekercioğlu, “Köyde yaşayanlar, besledikleri köpeklerini kısa ipler ile kulübelerine bağlıyor. Kurtlar da köpekleri kolay av olarak görüp, avlıyor. Sonra ‘Kurtlar aç kaldı, köpekleri yedi’ deniyor. Aslında kurt, kolay olan ava yöneliyor. Kurtlar bilinenin tersine kış aylarında daha fazla ava, dolasıyla daha fazla besine ulaşır. Kurtlar, kışın aç değil; daha toktur” dedi.
Prof. Dr. Şekercioğlu, kurtlar ile ülkü besinleri geyik, karaca, yaban domuzu üzere hayvanların ülkenin birçok yerinde öldürülüp, azalması nedeniyle 2015’te Türkiye’de birinci kere kurtların besin tahlilini yaptıklarını söyledi. Prof. Şekercioğlu, “Bu da Kars’taki kurtların hiç geyik ve karaca yiyemediğini, olması gerekenden de çok daha az yaban domuzu yiyebildiğini gösterdi. İncelediğimiz kurt dışkılarından çoğunlukla ufak göğüslü ve buldukları evcil hayvan leşlerinin kemikleri çıktı. Gereğince büyük yabani göğüslü bulamadıklarından kurt üzere değil; çakal üzere besleniyorlar” diye konuştu.
YAŞAM MÜHLETLERİ 1- 2 YILA KADAR DÜŞTÜ
Kurtların 3’te 1’inin beşerler tarafından öldürüldüğünü vurgulayan Prof. Dr. Şekercioğlu, “Vericilerinden de sinyal kesildi. Bu vericiler, çok sağlam. Bu kurtların birçoklarının beşerler tarafından öldürüldüğünü ve vericilerin tahrip edildiğini düşünüyoruz. Ne yazık ki; her yıl takip ettiğimiz kurtların birçoklarının 1 yıl içerisinde öldürüldüğünü kestirim ediyoruz. Bu dehşetli oran, kurtların nasıl bir hayatta kalma çabası içinde olduğunu gösteriyor. Olağanda bir kurdun tabiatta ortalama hayat mühleti 6 ila 8 yıl. 14 yıla kadar yaşayan kurtlar var. Lakin Kars’ta takip ettiğimiz kurtların birçok beşerler tarafından öldürüldüğünden, ortalama ömür müddetleri maalesef 1-2 yıl. Kurtların vefat oranları çok yüksek ve ömürleri çok kısa” dedi.
‘SOKAK KÖPEKLERİ KURTLARIN GENETİĞİNİ BOZUYOR’
Türkiye’deki milyonlarca sokak köpeğinin de kurtlar ve başka yaban hayvanları için giderek artan büyük bir tehdit olduğuna işaret eden Prof. Dr. Şekercioğlu, şöyle konuştu:
Sokak köpekleri de besin için kurtlar ile rekabet ediyor. Kuduz ve başka hastalıkları kurtlara bulaştırabiliyorlar. Hem de kurtlarla bazen çiftleşerek melezlenme yolu ile kurtların genetik saflıklarını bozuyorlar. Emsal sıkıntılar dünyanın öteki bölgelerindeki kurt tipleri için de geçerli. Ancak ülkemizde bu bahiste pek şuur yok ve bilimsel araştırma çok az. Birçok Avrupa ülkesinin de içinde olduğu AB dayanaklı bir konsorsiyumun Türkiye ayağı olarak Koç Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı bünyesinde kurt-köpek melezlenmesini araştıran yeni bir projeye başladık.
‘ATEŞ ETMEYİN, FOTOĞRAF ÇEKİN’
KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban ise bugüne kadar uydu verici aygıt ile izledikleri kurtlar ortasında birçok vefat gerçekleştiğine dikkati çekti. Kimilerine araç çarptığını, kimilerinin silahla öldürüldüğünü belirten Çoban, “İnsanlarımız tasmalı ya da tasmasız kurt gördüğünde ateş etmek yerine fotoğraf çekmeyi tercih etsin. Zira kurtlar durup dururken insanlara saldırmaz. Bu türlü bir olay yok. Çobanlarımı kendilerini savunma hedefli silah kullanmak yerine düzgün köpekler beslesin. Daha dikkatli olsunlar” davetinde bulundu.