Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) akciğerin ziyanlı gaz ve partiküllere karşı olağandışı enflamatuar karşılığı sonucu ortaya çıkan tıkayıcı ve ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. Ekspirium (nefes verme) sırasında havayollarında ortaya çıkan çökme ve çok bronşial ifrazat havayollarında daralmaya neden olarak hava akım suratını azaltmakta ve bu olay daima olarak şiddetini arttırarak hastanın ömür kalitesinde bozulmaya yol açmaktadır.
Bu tariften da anlaşıldığı üzere KOAH’ta havayollarında meydana gelen değişikler geri dönüşümsüzdür ve daima ilerleyici karakter gösterir. American Thoracic Society’nin tarifine nazaran KOAH, kronik bronşit ve amfizeme bağlı hava akımı kısıtlaması ile karakterizedir. Yeniden tıpkı derneğin tanımlamasına nazaran, kronik bronşit, birbirini izleyen iki yıl içerisinde bir diğer nedene bağlanamayan ve en az 3 ay süren kronik öksürük ve balgam çıkarma olarak söz edilebilir.
Amfizem ise akciğerin en uç noktalarında yer alan ve atmosfer havasından oksijeni alıp kandaki karbon dioksiti havaya vermemizi sağlayan alveollerin (küçük hava kesecikleri) olağandışı ve kalıcı genişlemesidir. Bu iki hastalığın akciğerde yerleştiği alan ve yapmış oldukları kalıcı değişiklikler farklı tipte olmakla bir arada KOAH, çoklukla kronik bronşit ve amfizemin değişik oranlarda birlikteliği ile karakterize-dir. Akciğerin geri dönüşümsüz, tıkayıcı ve ilerleyici bir hastalığıdır.
KOAH, tüm dünyada kıymetli bir halk sıhhati sorunu olmasına rağmen, kamuoyu tarafından gereğince bilinmemektedir. Toplumumuzda 40 yaş üstü her 5 şahıstan birinde KOAH vardır. Halbuki 10 KOAH hastasının yalnızca biri doktora başvurmuş ve gerçek teşhis alabilmiştir.
KOAH NEDEN OLUR?
KOAH’ın temel nedeni olan kirli hava soluma sorunu, son 200 yılda sanayi ihtilali sonrasında ortaya çıkan bir gerçekliktir. KOAH’lı hastaların ve bu hastalıktan ölen bireylerin dünyadaki dağılımına bakıldığında, % 90’dan fazlasının düşük-orta gelirli fakir ülkelerde yaşayan beşerler olduğu görülmektedir.
Anne karnından itibaren gerek iç ortamlarda (ev, işyerleri), gerekse dış ortamlarda soluduğumuz ziyanlı duman, gaz ve küçük parçacıklar nedeniyle KOAH oluşabilmektedir.
Tütün dumanı, termik santraller, fabrikalar ve trafikteki otomobillerin egzozlarından etrafa yaydıkları kirli hava, ısınma ve yemek pişirme hedefli konutlardaki soba yahut ocaklarda yakılan odun, tezek, ağaç kökleri ve kömürün dumanı ve tozlu dumanlı işyerlerinde soluduğumuz kirli hava hastalığa neden olan en değerli sebeplerdir.
KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına karşı önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hastalık çoklukla 40 yaşından sonra ortaya çıkmakta ve kendini uzun vadeli nefes darlığı, öksürük, balgam ile göstermektedir. Bu belirtiler hastalık ilerledikçe artmaktadır. Hastalık spirometri diye isimlendirilen kolay bir “nefes ölçüm testi” ile kolay kolay teşhis edilebilmektedir.
KOAH’lı bir hastanın yapması gereken birinci iş sigarayı bırakmak gayesiyle tabibe başvurmasıdır. Bunun dışında, öbür ziyanlı toz ve dumandan uzak durulması, ortam havasının pak tutulması, grip ve zatürre aşılarının yapılması ve nefes yoluyla alınan ilaç tedavisinin yanı sıra fizikî aktivitenin önerilmesi ve uygulanmasının sağlanması; hem hastalık gelişimi, hem hastalığın ilerlemesi ve berbat sonuçlarının önlenmesinde kıymetli adımlardır.
Gelecek kuşaklarımız için herkesin el birliği içerisinde pak hava ortamını sağlaması ve müdafaası gerekmektedir. Solunan ortam havasını pak tutarak KOAH’ tan korunabilir.
DÜNYADA KOAH GÖRÜLME SIKLIĞI
Tüm dünyada önemli bir vefat nedeni olan bu hastalık yüzünden her yıl yaklaşık 2,5 milyon kişi ömrünü yitirmektedir.Bu hastalığın 2020 yılında global yük açısından birinci 5. sıraya yerleşeceği kestirim edilmektedir. KOAH bugün, tüm dünya genelinde mevt nedenleri ortasında 6. sırada yer almaktadır ve 2020 yılında 3. sıraya yerleşeceği öngörülmektedir. Ülke-mizde elimizde kesin sayısal bilgiler olmamakla birlikte yaklaşık 2,5-3 mi-lyon KOAH hastası olduğu kestirim edilmektedir. KOAH için risk faktörleri genetik ve çevresel olmak üzere 2 kümede ele alınabilir. Tablo 1’de görülen risk faktörlerinden en kıymetlisi sigara kullanımıdır.
Gelişmiş ülkelerde, KOAH gelişiminden sorumlu en büyük risk fak-törü sigara iken, gelişmekte olan ülkelerde sigaranın yanı sıra çevresel ve mesleksel ziyanlı gaz ve partiküllere ya da hava kirliliğine maruz kalma da kıymetli oranda KOAH gelişiminden sorumlu tutulmaktadır.