Kurulun 12 Haziran’daki toplantısına ait yayımlanan özete nazaran mayıs ayında tüketici fiyatları yüzde 0,95 arttı ve yıllık enflasyon 0,79 puan düşüşle yüzde 18,71’e geriledi.
Bu devirde yıllık enflasyon hizmet kümesinde yatay seyrederken; besin, güç ve temel mal kümelerinde düşüş gösterdi. Besin yıllık enflasyonu taze meyve ve zerzevat fiyatları öncülüğünde geriledi. Güç kümesinde ölçülü bir aylık artış görülürken, yıllık enflasyon baz tesiriyle düşüş gösterdi. Temel mal enflasyonundaki yavaşlama ise alt kümeler prestijiyle sürdü. Çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonundaki yavaşlamanın devam etmesine rağmen, ana eğilimde bir ölçü yükseliş gerçekleşti.
Gıda ve alkolsüz içecekler kümesinde işlenmemiş besin yıllık enflasyonu taze zerzevat ve meyve fiyatlarına bağlı olarak yüzde 45,69’dan yüzde 35,33’e geriledi. İşlenmiş besin kümesinde ise birikimli maliyet artışlarının fiyatlara yansımasına bağlı olarak yüksek bir aylık fiyat artışı gözlendi.
Enerji kümesi fiyatları mayıs ayında yüzde 0,25 artarken, şebeke suyu fiyatlarındaki düşüş fiyat artışının ölçülü gerçekleşmesinde belirleyici oldu. Türk lirasında son periyotta gözlenen kıymet kaybının akaryakıt fiyatlarına olan yansıması eşel taşınabilir uygulamasına bağlı olarak hudutlu gerçekleşti.
Mayıs ayında temel mal kümesi yıllık enflasyonu 0,86 puan gerileyerek yüzde 16,59 oldu. Bu gerilemeye tüm alt kümeler dayanak verdi. Nisan ayında mevsimsel ortalamaların altında kalan giysi kümesi fiyat artışı, daha hudutlu olmakla birlikte, mayıs ayında da misal bir eğilim gösterdi. Döviz kurunda son devirde gözlenen artışın enflasyonist tesirlerine rağmen, iç talepteki zayıf seyrin temel mal kümesi enflasyonunun yavaşlamasına katkı sunduğu bedellendiriliyor. Hizmet kümesi yıllık enflasyonu mayıs ayında yüzde 15,15 ile yatay seyretti, küme ana eğilimi ise yükseliş gösterdi. İç talepteki zayıf seyrin hizmet enflasyonu üzerindeki düşürücü tesirinin, kimi kalemlerdeki birikimli maliyet artışının yanı sıra, geçmiş enflasyona endeksleme ve yüksek enflasyon beklentilerine bağlı olarak sınırlandığı bedellendiriliyor.
“Net ihracat yıllık büyümeye güçlü katkısını sürdürdü”
PPK toplantı özetine nazaran gayri safi yurt içi hâsıla (GSYH) 2019 yılının birinci çeyreğinde yıllık yüzde 2,6 gerilerken, periyotluk yüzde 1,3 arttı. Birinci çeyrekte gözlenen toparlanma, başta kamu bölümünün destekleyici duruşu olmak üzere, yurt içi talep kaynaklı oldu. Net ihracat devirlik büyümeye katkı vermezken, yıllık büyümeye güçlü katkısını sürdürdü.
Son devirde açıklanan bilgiler iktisattaki dengelenme sürecinin devam ettiğini gösteriyor. Finansal şartlardaki sıkılığın tesiriyle iktisadi faaliyet yavaş bir seyir izliyor. Kamunun harcamalar kanalıyla verdiği takviyenin ve kredi ivmesinin yılın birinci çeyreğine nazaran zayıflamasının yanında yakın vakitte artan finansal oynaklık ve risk primi yurt içi talebi sınırlıyor. Böylece, iç talep gelişmeleri enflasyondaki düşüşü desteklemeye devam ediyor.
Başta Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere son periyotta global büyüme görünümüne ait kısmi yavaşlama sinyallerine karşın dış talep nispeten gücünü koruyor. Yurt içi talepteki yavaşlamaya bağlı olarak firmaların dış piyasalara yönelme eğilimi ve pazar çeşitlendirme esnekliği mal ihracatını destekliyor; gecikmeli döviz kuru tesirleri, krediler ve iktisadi faaliyetteki yavaş seyir ithalat talebini sınırlıyor; turizmdeki güçlü seyirle birlikte dış istikrardaki düzgünleşme süratli bir halde devam ediyor. Bu doğrultuda net ihracatın yıllık büyümeye güçlü katkısının ve cari istikrardaki güzelleşme eğiliminin sürmesi bekleniyor.
İş gücü piyasası bilgileri, iktisadi faaliyetteki yavaş seyri teyit ediyor. 2019 yılının şubat periyodu datalarına nazaran bir evvelki periyoda kıyasla hizmet istihdamında artış görülürken, sanayi ve inşaat bölümlerindeki istihdam kayıpları devam etti ve işsizlik oranları yükselişini sürdürdü.
“İç talep gelişmeleri ve nakdî sıkılaştırmanın tesirleri enflasyondaki düşüşü desteklemektedir”
Özete nazaran global iktisadi faaliyette gözlenen ivme kaybı hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerin büyüme suratlarındaki yavaşlamanın belirginleşmesiyle devam ediyor.
ABD ve Çin ortasında yaşanan ticaret tansiyonu, gelişmiş ülkelerin büyüme oranlarındaki yavaşlamanın beklenenden daha fazla olması ve birtakım gelişmekte olan ülkelerin finansal piyasalarında gözlenen dalgalanmalar üzere nedenlerle global iktisat siyasetlerinde belirsizliğin yüksek seyretmesi global iktisadi faaliyet üzerindeki aşağı taraflı riskleri canlı tutuyor.
Küresel enflasyon oranları, ham petrol fiyatlarında nisan-mayıs devrinin büyük kısmında gözlenen yatay seyrin de katkısıyla ölçülü düzeylerini korudu. Ham petrol fiyatlarının mayıs ayının üçüncü haftasından sonra global ticaret tansiyonları ve büyümeye dair telaşlara bağlı olarak besbelli halde gerilemesine rağmen, gelecek periyotta ham petrol fiyatlarında, talep görünümü ve jeopolitik risklere bağlı olarak, yüksek oynaklık gözlenmesi olası görülüyor.
Gelişmiş ülkelerde para siyaseti görünümü bir evvelki PPK devrine nazaran gevşedi. Fakat, global ekonomik görünüme ait belirsizliğin ve finansal piyasalardaki oynaklığın yüksek olması nedeniyle, gelecek devirde gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımları dalgalı bir seyir izleyebilecek. Bunun yanında, süregelen jeopolitik sıkıntılar ve ülkelere mahsus kırılganlıkların da gelişmekte olan ülkeler kümesine yönelen portföy akımları üzerinde tesirli olacağı bedellendiriliyor.
İç talep gelişmeleri ve mali sıkılaştırmanın tesirleri enflasyondaki düşüşü destekliyor. Bununla birlikte Konsey, fiyatlama davranışlarına dair riskleri sınırlamak ve enflasyonun düşüş sürecini hızlandırmak hedefiyle sıkı nakdî duruşun korunmasına karar vererek siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 24 seviyesinde sabit tuttu.
Kurul, jeopolitik faktörlere bağlı belirsizliklerin azalması durumunda ve sıkı para siyaseti duruşu ile enflasyon odaklı makro siyaset bileşimi sonucunda ülke risk priminin gerilemeye devam edeceği ve bu durumun iktisattaki toparlanma sürecini destekleyeceği değerlendirmesini koruyor.
“Merkez Bankası elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecek”
PPK toplantısı özetine nazaran Merkez Bankası fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecek.
Enflasyon görünümünü etkileyen unsurlardaki gelişmeler yakından izlenerek, mali duruş enflasyonu hedeflenen patika ile uyumlu düzeylerde tutacak halde belirlenecek.
Para siyaseti duruşu oluşturulurken, maliye siyasetine dair temel alınan görünüm fiyat istikrarı ve makroekonomik dengelenmeye odaklı, para siyasetiyle eşgüdüm arz eden bir siyaset duruşu içeriyor. Bu doğrultuda, yönetilen/yönlendirilen fiyat ve vergi ayarlamalarının geçmiş enflasyona endeksleme davranışının azaltılmasına yardımcı olacak halde belirleneceği varsayıldı.
Maliye siyasetinin kelam konusu çerçeveden besbelli olarak sapması ve bu durumun orta vadeli enflasyon görünümünü olumsuz etkilemesi halinde para siyaseti duruşunun da güncellenmesi kelam konusu olabilecek.
Para siyaseti ve maliye siyaseti ortasında kuvvetlendirilen eşgüdümün daima ve sistematik bir yapıya dönüştürülmesi istikametinde yürütülmekte olan ortak uğraşların fiyat istikrarını sağlamaya katkıda bulunması bekleniyor. Bunun yanı sıra, enflasyondaki katılık ve oynaklıkları azaltacak yapısal adımlara devam edilmesi fiyat istikrarına ve hasebiyle toplumsal refaha olumlu katkıda bulunacak.