Seray Şahinler – Türk fotoğraf tarihinin kıymetli isimlerinden Naile Akıncı, “Bir Kendilik Hikayesi: Naile Akıncı” standıyla anılıyor. İBB’nin Demokrasi Yüzyılı aktiflikleri kapsamında hazırladığı stant, “Tuvallerim benim gayret sahamdır” diyen Cumhuriyet’in öncü bayan ressamlarından Akıncı’ya ses veriyor ve ressamın 60 yıllık sanat hayatı boyunca durmaksızın resmettiği Eyüp fotoğraflarını sanatseverlerle buluşturuyor. Ebru Nalan Sülün küratörlüğünde Müze Gazhane’de düzenlenen stantta sanatkarın şahsî, özel ve devlet arşivlerinden seçilen 200’e yakın yapıtı var.
1923’te dünyaya gelen Naile Akıncı, subay olan babasının tayini vesilesiyle 1928’de İstanbul’a gelir. Şimdi ilkokul sıralarında amatör ressam olan amcasının tesiriyle resme ilgi duymaya başlar. 1935’te Nişantaşı Ortaokulu’ndayken Sanayi-i Nefise’nin birinci kız öğrencilerinden olan İhsan İstek Hanım’dan dersler alır. 1936’da, 21 gün ortayla kaybettiği annesi ve kız kardeşinin acısını dindirmek için resme daha çok bağlanır ve 1938’de birincisi düzenlenen imtihanı kazanarak Hoş Sanatlar Akademisi Fotoğraf Bölümü’ne girer. Akademinin birinci yıllarında Nurullah Berk ve Bedri Rahmi Eyüboğlu’ndan dersler alır. Akabinde Zeki Kocamemi atölyesine devam eder ve Leopold Levy’nin teşviğiyle Levy atölyesinde çalışmalarını sürdürür. Birinci ferdî standını 1964 yılında açar. Hayatının son gününe kadar sanatı hayatının en baş köşesinde yer alır.
Naile Akıncı’nın hayat hikayesini sayfalara sığdırmak mümkün değil elbette. “Bir Kendilik Hikayesi: Naile Akıncı” standı Akıncı’nın hayatından ve yapıtlarından kesitler sunarak onu daha yakından tanımamızı sağlıyor. Stant sanatkarın kronolojik olarak estetik telaşlarının tartışıldığı ve tecrübenin öncelendiği yedi farklı kısım üzerinden izleyenlere bir okuma sunuyor: “Eyüp’ü Keşfetmek: 1953-1980”, “Ufuksuz/Boşluksuz: 1980’ler”, “Ufuksuz ve Tek Rengin Hâkimiyetinde: 1990’lar”, “Değişen Form&Dönüşen Yüzey&Deneysel Periyot: 2000’ler”, “Naile Akıncı’ya Hürmet: Portreler”, Akıncı’nın sanat üretim alanının tekrar inşa edildiği “Naile Akıncı Odası” ve “Piyer Loti’den Eyüp’e Bakma Alanı.”
Her şey 1953’te başlıyor
“İstanbul’da en hoş yer olarak Eyüp Sultan’ı tercih ederim. Sevdiğim bu yere ilişkin müteaddit yapıtlarım mevcuttur. Oranın mistik hoşluğu ve sükûnu bende hayranlık yaratır” diyor Akıncı 1950’lerin başında resmetmeye başladığı Eyüp için. 1953 tarihli birinci yapıtı, Eyüp ‘belgeseli’ için kırılmayı yaratıyor. Akıncı’nın burayla kurduğu gönül bağında erken yaşta kaybettiği annesiyle gerçekleştirdiği seyahatlerin tesiri büyük. Mesleğinin erken periyodunda eşsiz renk ve geometri kurgusuyla yer bulan Eyüp, onun ‘kendilik’ hikayesinin de kahramanlarından.
Sanatçının yapıtlarındaki zeytin ağaçları, köy pazarı, bahçıvanlar, Çatladıkapı, Arnavutköy birebir vakitte kent belleğine not düşülmüş birer doküman niteliğinde. İstanbul’un yer hafızasına da katkı sunuyor stant. Sanatkarın 1970’lerin sonunda hızlanan üretiminin en olgun örnekleri ise 1980’den sonra göze çarpmaya başlıyor. Bu eserler 1953-1980 ortasındaki üretimin bir sentezi denebilir. Bu tarihten sonra mimari yapısallıktan fazla tabiatın öne çıkarıldığı panoramik kompozisyonlar göze çarpıyor. 2000 sonrası işler ise renk, form ve çizgilerin doku ile bütünleştiği bir sarmala evriliyor.
Sergide yer alan fotoğraflar, birebir vakitte bir ressamın doğa ile kurabileceği uzun soluklu ilişkinin olasılıkları hakkında da bilgi veriyor; doğanın vakit içerisinde nasıl değişebileceğini ve ressamın bu değişimi her seferinde tekrar nasıl yorumlayabileceğini gösteriyor. İzleri takip ettiğinizde hem “Ben hep tekrara değil, kendi plastiğimi aşmaya ihtimam gösterdim” diyen Naile Akıncı’nın arayışı, üslubü ve ‘kendiliği’ hem de Eyüp semtinin coğrafi, kültürel ve sosyolojik gelişimini göreceksiniz. “Bir Kendilik Hikayesi: Naile Akıncı”, Naile Akıncı tarafından izleyiciye anlatılan bir İstanbul masalı. Birebir vakitte Türk sanat tarihine ismini yazdırmış, hayatı boyunca üretmiş, son demlerine kadar kendi döngüsünü devam ettirmiş, belleği tekrar tekrar ‘resmetmiş’ bir sanatçıyı daha yakından tanıma rehberi. Motivasyonunu hiç kaybetmeyen, “Duygularımı özetleyen tek bir söz var: Şükür” diyen sanatkarın çabası bugüne de ilham vermeli.
Sergi 16 Temmuz’a kadar Gazhane’de ziyaret edilebilir.