En sık görülme nedenleri
Kafein eksikliği
Ramazan öncesi ağır kafein içeren besin ya da içecek (kahve, kola) tüketenlerde genelde bir bağımlılık gelişmiştir. Oruçla bunun apansız kesilmesi, birinci günlerde baş ağrısına yol açar. Her gün, oruca başlarken içilecek sert bir kahvenin yararı olabilir.
Kan şekeri düşmesi (Hipoglisemi)
Oruca bağlı kan şekeri düşmesi, yaygın bir baş ağrısı tetikleyicisidir. Oruç öncesi bol şekerli besin tüketimi, kan şekerinde evvel ani bir yükselme, sonra da düşme yaratır. Bu da baş ağrısına sebep olur. Oruç öncesi düşük glisemik indeksli, şeker içeriği düşük olan bir diyet, baş ağrılarını önlemeye yardımcı olur. Düşük glisemik indeksli besinler, yağsız yoğurt, yulaf, elma suyu, üzüm olabilir.
Susuz kalmak
İnsan beyninin çoğunluğunu su oluşturur. Beyinde su ölçüsü azaldığında histamin salınımı artar. Beyin, su eksikliğine dayanabilmek için su kısıtlamasına sarfiyat ve uzun süren susuzluk durumuna karşı önlem almaya çalışır. Bu hedefle salınan histamin ise ağrı ve yorgunluk hissine yol açar. Oruç öncesi bol sıvı alımı, histamin salınımını azaltabilir.
Uyku tertibinin bozulması
Ramazanda alışılmış uyku ritminin bozulması, gün uzunluğu halsizlik ve baş ağrılarına neden olabilir. Bu nedenle oruç tutan kişinin kâfi uyku alımına dikkat etmesi gerekir.
Hipoglisemik baş ağrısına dikkat!
Hipoglisemi, kan şekerinin 70 mg/dL’nin altına inmesi ile oluşan kan şekeri düşüklüğü tablosudur. Beyin yalnızca glukoz kullanır ve bu üzere ani şeker düşmeleri öncelikle beyni tesirler. Temel belirtileri, güçsüzlük, sersemlik, dikkat eksikliği, terleme, bulanık görme, dış çevreyi kıymetlendirme zorluğu, anlamsız konuşma, esneme, tatlı besinler için ani başlayan çok iştah ve giderek berbatlaşan şuur seviyesi bozulmalarıdır. Birçok kişi, hipogliseminin baş ağrılarını tetikleyebileceğini bilmemektedir. Hipoglisemin birinci nedeni açlıktır. Öğün atlamak, yetersiz beslenme, şeker tedavisinde kullanılan ilaçlar, böbrek yetmezliği ve sıtma ilaçları da esas hipoglisemik etkenlerdir. Karaciğer, böbrek yetmezliği ve anoreksi de hipoglisemiye neden olur. Hormon eksiklikleri, bilhassa aç karna alkol alımı, çok şekerli öğünler hipoglisemiyi tetikleyebilir. Şeker hastalarında gerekenden fazla insülin alımı da sıklıkla kan şekeri düşmelerine yol açar. Şayet çabucak düzeltilmez ise komaya kadar ilerleyen hayati bir tıbbi durum gelişir. Oruç, hipoglisemi nedenlerinden birisidir.
Migrene çevirebilir!
Hipoglisemi, migrene neden olabilir. Kimi migren hastaları, migren krizleri öncesinde tatlı besinlere karşı ani ve çok bir iştah artışının olduğunu fark ederler. Hipogliseminin tetiklediği migren ağrılarında, tipik migren krizlerinde gördüğümüz bulantı, kusma, ışığa ve sese karşı hassaslık artışı pek gözlenmez. Kan şekeri düşmesinin nedeni diyabet yani şeker hastalığı değil ise, kişinin düşük şekeri düzeltecek bir beslenme rejimine geçmesi gerekir. Bu diyet ekseriyetle istikrarlı bir fibril-protein-yağ oranı içeren; az az ve sık sık beslenme biçimidir. Çok karbonhidrat alımı önerilmez.
Diyabet hastaları dikkat etmeli!
Oruç tutmayı düşünen şeker hastalarının kesinlikle hekimleri ile görüşmeleri gerekir. Tekrar de oruç tutmayı düşünüyorlar ise, ilaç saatleri, özel iftar ve sahur rejimi, alınması gerekli sıvı besin cinsleri ve ölçüleri konusunda bilgilenmeleri gerekmektedir. Genel tıbbi teklif,şeker hastalarının oruç tutmaması istikametindedir. Aç kalan bir şeker hastasında hipoglisemik şok riski, Ramazan boyunca 10 kat artmaktadır.
Bu belirtiler varsa orucunuzu sonlandırmanız gerek!
Şeker hastaları için ne vakit orucun bozulması gerektiğini bilmek hayati kıymet taşır. Kan şekeri 70 mg/dL’nin altına düşüyorsa oruç çabucak bozulmalıdır. Kan şekeri 300 mg/dL’nin üzerine çıkarsa da oruç çabucak sonlandırılmalıdır. İdrarınızın çok yoğunlaşması, önemli susuz kalma işaretidir. Şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma da bedenin düzgün olmadığını gösterir. Bu durumlarda da derhal oruç sonlandırılmalıdır. Dini makamlar, orucun insan hayatını tehdit edecek bir durumda sürdürülmemesi gerektiği konusunda hemfikirdir.
Ne vakit doktora başvurmalı?
Kişinin ısrarlı baş ağrıları olması, ileri tıbbi kıymetlendirme gerektirir. Baş ağrılarına bakan uzman, yani nörolog, baş ağrılarının üstteki nedenlerden birine bağlı olup olmadığı (sekonder baş ağrıları) ya da altta yatan birincil bir beyin hastalığı olasılıklarını araştırmalıdır. Tedavi buna nazaran düzenlenir. Şayet neden sekonder ise, kişinin bir mühlet için sahur da, sistemli ağrı kesici alması faydalı olabilir.