2020 yılındaki Karabağ Savaşı’nın akabinde dünyanın gözü Azerbaycan ile Ermenistan’a çevrildi. Savaşın akabinde Türkiye’den Ermenistan’a giden birinci haber kanalı CNN Türk oldu. Serdar Korucu ve CNN Türk Şef Kameramanı Ahmet Akpolat’ın hazırladığı “Savaş Sonrası Ermenistan” evrakının birinci kısmında yer alan Ermenistan Meclisi’nde muhalefet saflarında milletvekili olan Tigran Abrahamyan, “Karşımızda yalnızca Azerbaycan olsaydı savaşı daha erken ve bizim için daha uygun şartlarda durdurmak mümkün olabilirdi” dedi ve Türkiye’nin müdahalesinin altını çizdi.
Ermenistan’daki Bölgesel Çalışmalar Merkezi Yöneticisi Richard Giragosian ise “Hem Ermenistan hem de Azerbaycan, Sovyetler Birliği’nin hudutları bölme ve değiştirme siyasetlerinin kurbanı oldu” dedi ve Bakü ile Tahran ortasında artan gerginlik konusunda uyardı: “Azerbaycan ve İran ortasında çatışma potansiyeli var.”
2020 yılındaki Karabağ savaşı akabinde Türkiye’den Ermenistan’a giden birinci haber kanalı CNN Türk oldu. Serdar Korucu ve CNN Türk Şef Kameramanı Ahmet Akpolat’ın “Savaş Sonrası Ermenistan” evrakı için ülkenin en önde gelen fikir kuruluşunun yöneticisi Richard Giragosian ve Ermenistan Meclisi’nde muhalefet saflarında milletvekili olan Tigran Abrahamyan ile konuştu.
Dosyanın birinci kısmında Richard Giragosian, “En kıymetli seçim, 2021’deki erken parlamento seçimiydi. Burada Paşinyan’ın hükümeti ve partisi, savaşı kaybetmiş olmasına rağmen oyların ezici çoğunluğunu kazandı” dedi. Giragosian, “Hükümetinin tekrar seçilmesinin büyük bir sebebi, muhalefetin güvenirliğini yitirmiş olması. Paşinyan’a oy veren pek çok seçmen, aslında muhalefete karşı oy verdi. Zira Ermenistan’da muhalefet, geçmişin yozlaşmış ve otoriter hükümetlere yakınlığıyla biliniyor. Ermenistan siyasetinin Jurassic Park’ı konumunda” diye konuştu.
Muhalefet milletvekili Tigran Abrahamyan ise “Hükümet toplumdaki epey derin, telaş verici hayal kırıklıklarının yaşandığı bu periyodu kullanarak uydurma barış gündemi öne sürdü ve halkı gerçekte her şeyin bittiğine, barış gündemi vaktinin geldiğine inandırmaya başladı” sözlerini kullandı.
“BÜYÜK BİR YÜK VE AĞIR BİR MİRAS”
Richard Giragosian savaşın çıkış nedeniyle ilgili Sovyetler Dönemi’nin siyasetlerini işaret etti ve “Hem Ermenistan hem de Azerbaycan, Sovyetler Birliği’nin sonları bölme ve değiştirme siyasetlerinin kurbanı oldu. Bu savaş Sovyetler Birliği’nin Gorbaçov periyodunda başladı. Bu iki taraf için de büyük bir yük ve ağır bir miras oldu” dedi. Giragosian, savaşın öncesinde Erivan idaresinin siyasetini da eleştirdi, “Yıllarca pek çok fırsat kaçtı. Ermenistan, 2020 savaşı öncesinde daha fazla taviz verebilirdi, vermeliydi. Bu fırsatlar daima kaçtı. Dağlık Karabağ hudutlarının ötesindeki Azerbaycan topraklarının geri verilmesi gibi” diye ekledi.
Giragosian “Rusya neredeyse 2020 savaşının çıkmasını teşvik etti” derken Tigran Abrahamyan, “Rusya’nın bu savaşın uzun müddet devam etmesinden bir çıkar hedeflediğini düşünmüyorum. Sonrasında anlaşıldığı üzere Rusya’nın savaşı durdurmak için farklı teklifleri olmuş ve bunlardan biri de Ermenistan tarafından reddedilmiş. 19 Ekim’de Rusya Devlet Lideri Putin, savaş bitiminden sonra sahip olduğumuzdan çok daha âlâ olan belli kurallar önermiş fakat Ermenistan hükümeti bunu kabul etmemiş. Yani Rusya’nın bekleyip de savaşı son anda durdurduğunu düşünmek açıkça yanlışsız olmaz” dedi.
Abrahamyan, savaşta Türkiye’nin rolünün altını çizdi, “Bu savaşı süratli bir biçimde durdurmak o kadar da kolay değildi. Tahminen karşımızda yalnızca Azerbaycan olsaydı savaşı daha erken ve bizim için daha yeterli şartlarda durdurmak mümkün olabilirdi ancak Türkiye’nin müdahale faktörü vardı ki bu nedenle savaş hem daha uzun sürdü hem de bizim için çok daha makus sonuçlandı” tabirlerini kullandı.
Ermenistan’daki Bölgesel Çalışmalar Merkezi Yöneticisi Richard Giragosian, “Çözüm, büsbütün diplomasiye geri dönülmesi” dedi ve “Azerbaycan ve hatta Türkiye açısından Ermenistan tarafında bulabilecekleri en yeterli muhatap Paşinyan. Türkiye ve Azerbaycan için Ermenistan’la alakalarda muteber ve demokratik yollarla seçilmiş bir başkanla müzakere etmek daha iyi” diye ekledi.
Giragosian, “Ermenistan’ın güneyindeki Syunik bölgesine bakalım. Burası coğrafik ve jeopolitik pozisyonundan ötürü epey kırılgan. Azerbaycan’ın Ermenistan’ın güneyinden Nahçıvan’a, oradan da Türkiye’ye giden ve genişletilmesi planlanan ticaret ve nakliyat yolu burası. Bu kelamı edilen Zengezur projesi. Bence bu bir koridor değil. Ermenistan, Rusya ve Azerbaycan ortasında varılan bu özel taviz, ticaret ve nakliyeciliğin yine tesis edilmesi üzerine. Ermenistan’ın güneyinden geçen bir yol ve bir demiryolu inşa edilecek. Lakin bu yolların Ermenistan topraklarındaki kısmı, hâkim Ermenistan topraklarında fakat Rus denetiminde olacak. Yani tartışmalı bir öge kelam konusu. Burası ayrıyeten Dağlık Karabağ’daki Ermenilere en yakın hudut bölgesi. Birebir vakitte Ermenistan’ın İran’la hududu olan tek bölgesi” dedi.
“ROLÜ ÇOK ÖNEMLİ”
Ermenistan Meclisi’nde muhalefet saflarında milletvekili olan Tigran Abrahamyan ise “Ermenistan ile İran ortasındaki ilişkiyi sağlamak açısından Syunik’in rolü çok kıymetli. Syunik üzerinde tam bir denetim sağlanması ve Nahçıvan’ın Syunik üzerinden Türkiye’ye bağlanması için uzun vadeli bir maksat var. Ermenistan’la olan kontağını epey kıymetli ve stratejik gören İran, bunu çok âlâ anlıyor” tabirlerini kullandı.
Abrahamyan, “İran, açıklamaları ve aksiyonlarıyla Azerbaycan’ın Syunik’e yönelik emellerinin hayata geçirilmesini mümkün olan her biçimde engellemeye çalışıyor ve İran’ın Syunik’in merkezi olan Kapan kentinde bir konsolosluk kurması ve orada da faaliyetini sağlamaya çalışması bir tesadüf değil” diye konuştu.
Giragosian ise Bakü ile Tahran ortasında artan gerginlik konusunda uyardı, “Son gelişmelere bakacak olursak Azerbaycan ve İran ortasında bir çatışma potansiyeli var. İran’ın Ermenistan’ın güneyinde konsolosluk açması da bir modülü. İran ile Azerbaycan ortasındaki mevcut çatışma öncelikle İran’ın kuzeyindeki potansiyel toprak kavgalarından kaynaklanıyor” dedi.