Baş dönmesi nedir?
Kişiler, kendilerinin yahut etraflarının döndüğünü söylerler. Baş dönmesi , sıklıkla bir iç kulak sorunundan kaynaklanır.
Denge anatomisi
Baş dönmesi ve sersemlik hissi, istikrar sistemleri ile ilgilidir. Bu sistemle kişi, bedeninin hangi istikamette olduğunun nereye dönük olduğunun, ne tarafa yanlışsız hareket ettiğinin yahut döndüğünün şuurunda olur.
– İç kulaklar ( labirent ) hareketin tarafını belirler, dönme , ön-arka, yan-yan, üst aşağı gibi
– Gözler , bedenin boşlukta nerede olduğunu (ayakta , karşıt dönmüş üzere ) ve hareketin tarafını görür.
– Doku alıcıları, eklem ve omurga üzere organlarda bulunur, bedenin hangi bölgesinin yere değdiğini algılar.
– Kas ve eklem his alıcıları, bedenin hangi kısımlarının hareket ettiğini algılar.
– Merkezi hudut sistemi (beyin ve omurilik) öbür dört sistemden gelen bütün bulguları kıymetlendirerek, ortadaki bağlantıyı sağlar.
Merkezi hudut sistemi, bu dört sistemden karışık datalar aldığı vakit kişi sersemlik yahut baş dönmesi hisseder. Fırtına esnasında uçakta bulunduğunuzu ve uçağınızın hava boşluğuna girdiğini farzedin. Siz, yalnızca uçağın içini gördüğünüz için, uçak dışındaki bu fırtınayı göremezsiniz. Bu durum, beyin algılarınızın karışmasına yol açar ve sizde ‘uçak tutması’ görülebilir.
Aynı formda yolda giden bir otomobilin art koltuğunda oturduğunuzu ve kitap okuduğunuzu farzedin . İç kulağınız ve his algılayıcılarınız bunu algıladığı halde gözleriniz yalnızca kitabı görmekte olduğundan, sizde de ‘araba tutması’ görülebilir.
Gerçek bir hastalık örneğini verelim. Bir baş travması yahut kulak iltihabından ötürü, tek taraflı iç kulağınızın etkilendiğini farzedin. Etkilenen iç kulak , öteki kulak üzere bildirileri sağlıklı olarak beyefendisine iletemez. Bu durumda beyninizin, tabir yerindeyse ‘aklı karışır’ ve baş dönmesi , bunaltı hissedebilirsiniz
Hangi tıbbi rahatsızlıklar başta sersemlik hissi yaratır?
Kan sirkülasyonu: Sirkülasyon bozuklukları, sersemlik yaratan rahatsızlıkların başında gelir. Beyninize yeteri derecede kan gelmezse kendinizi sersem üzere hissedersiniz. Çabucak çabucak herkes, otururken yahut yatarken ani halde ayağa kalktığında bunu hissetmiştir. Ama kimi kimseler, daima olan rahatsızlıklarının yol açtığı sirkülasyon bozukluğuna sahiptirler. Yüksek kan basıncı, şeker hastalığı yahut yüksek kan kolesterol seviyesi olan bireylerde, damar sertliği sık olarak görülür. Kalp yetmezliği yahut kan düşüklüğü olan bireylerde de bazen görülebilir.
Travma: İç kulak etkileyen kafatası kırığı, bariz ve dayanılması güç baş dönmesi ile işitme kaybı oluşturur. Sersemlik haftalar sürer; vakitle sağlam taraf , iç kulak vazifelerinin hepsini üstlenirken şikayetler hafifler.
İltihap : Kolay nezle ve gribe yol açan virüsler, iç kulağı ve beyefendisine giden hudutları etkileyebilir. Bu baş dönmesine yol açar, ama işitme çoğunlukla olağan kalır. Mamafih orta kulak iltihabına yol açan bakteri, iç kulağı tutarsa , hem de baş dönmesine yol açar. Sersemlik hissinin şiddet ve müddeti kafatası kırıklarında olduğu üzeredir.
Alerji : Alerjik oldukları yiyecek yahut toz, mantar, çiçek poleni üzere unsurlarla karşılaşan birtakım bireylerde , sersemlik hali yahut baş dönmesi olabilir.
Nörolojik hastalar : Multipl skleroz, frengi, tümör üzere sonları etkileyen hastalıklar, istikrar bozukluklarına yol açabilirler. Ender görülmelerine karşın hekiminiz sizi muayene ederken bunları da düşünür.
Sersemlik hissi için doktor ne yapabilir?
Hekim, sizin sersemlik hissinden ne kasdettiğinizi ne kadar vakittir olduğunu size ne üzere bir sorun yarattığını, ne kadar sürdüğünü, bulantı yahut kusma ile birlikte olup olmadığını soracaktır. Bu hissi başlatan ortamlar sorulabilir. Genel sıhhatiniz kullandığınız ilaçlar, baş travmaları son vakitlerde geçirdiğiniz iltihaplar ve kulağınız ile hudut sisteminiz hakkındaki öteki sorular size sorulacaktır.
Hekiminiz kulak burun ve boğazınızı muayene edecek, hudut ve istikrar işlevleri ile ilgili testler yapacaktır. Kimi vak’alarada doktorunuz baş sinemaları, bilgisayarlı manyetik rezonanslı sinemalar, kulağa sıcak ve soğuk havanın verildiği istikrar testleri isteyebilir. Tekrar gerek görülen vak’alarda, kan testleri ve kalp muayenesi yapılabilir.
Bütün hastalarda, bu testlerin hepsine muhtaçlık göstermez. Kişinin bulgularına nazaran, buna doktor karar verir. Birebir formda doktorunuzun tedavisi, teşhis edilen hastalığa dayanacaktır.
Sersemlik hissini nasıl azaltabilirsiniz?
– Yatarken birden ayağa kalkmak üzere ani hareketlerden kaçının .
– Çok baş hareketlerinden kaçının
– Nikotin ( sigara, puro…..) , kafein ve tuz üzere, kan deveranını engelleyen hususlardan kaçının yahut azaltın. Alkol kullanmayın
– Sersemlik hissiniz başlatan , gerilim, gerginlik üzere durumlardan ve alerjik olduğunuz hususlardan mümkün olduğunca uzak durun.
– Sersemlik haliniz varken, otomobilde yahut makine kullanmak, merdiven tırmanmak üzere tehlikeli olabilecek işlerden kaçının
Yatakta uygulanabilecek idmanlar:
Göz hareketleri :
Başlangıçta yavaş yavaş başlanmalı, sonra sürat arttırılmalıdır.
– Gözlerinizi, üst aşağı hareket ettiriniz.
– Gözlerinizi, bir yandan öteki yana hareket ettiriniz. Gözünüzün karşısında tutuğunuz parmağınızı yüzünüze yaklaştırıp uzaklaştırırken (30-90cm arasında) gözlerinizi bu parmak ucunda odaklaştırınız.
Baş hareketleri:
Başlangıçta yavaş yavaş ve gözler açık olarak başlanmalı , daha sonra sürat giderek arttırılmalı ve en son olarak da gözler kapalıyken yapılmalıdır.
– Başınızı öne ve geriye eğiniz
– Başınızı bir yandan öteki yana ceviriniz.
– Oturur durumda uygulanabilecekler antrenmanlar:
– Omuzlarınızı silkeleyiniz ve omuz başlarınıza daireler çizdiriniz.
– Yere hakikat eğilerek yerdeki bir cismi yakalamaya çalışınız.
Ayakta dururken yapılabilecek idmanlar:
– Gözler açık ve kapalıyken , oturup kalkınız.
– Göz hizasında ufak bir topu elden ele atarak yakalamaya çalışınız.
– Yere çömelip, doğrulunuz. Daha sonra, kendi etrafınızda tam bir çeşit atınız.
Hareket halindeyken yapılabilecek antrenmanlar :
– Evvel gözler açıkken, daha sonra kapalıyken oda içinde dolaşınız.
– Evvel gözler açıkken daha sonra kapalıyken bir yokuş inip çıkınız.
– Eğilme ve gerilere amaç alma hareketlerini içeren basketbol yahut bowling üzere rastgele bir oyunu oynayınız.