Yeni askerlik sistemine ait arayışlar sürüyor. Yurt genelindeki milyonlarca genci yakından ilgilendiren yeni askerlik sistemine ait sıcak gelişmeler yaşanıyor. Pekala merakla araştırılan yeni askerlik sistemi nasıl olacak? İşte Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Bakan Akar’dan son yeni askerlik sistemi açıklamaları…
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Yeni askerlik sistemine ait bir soru üzerine,
“Yeni askerlik sistemiyle ilgili olarak 4 hatta 5 ana başlık var. Bunlardan bir tanesi, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin muhtaçlığı; ikincisi öngörülebilir oluşu; üçüncüsü süreklilik; dördüncüsü eğitim ve mesleksel gelişim muhtaçlığı; bir başkası de eğitimli insan gücü kaynağının faal ve verimli kullanılması. Bir şey çok çok kıymetli, bedelli askerlikle öbürleri karıştırılıyor. Bedelli askerlik noktasında yıllarca çok önemli birikimler, bunun dışında yurt dışında olanların ‘Bizim durumumuz ne olacak?’, ‘Bedellide fiyatlar şu biçimde ağır, bu biçimde ağır.’ üzere birçok şeyler oluyordu.
Bir periyot yaptığımız değerlendirmelerde muhakkak bir bedel koyduk. Doğal kabul edenler oldu ve geldiler, askerliklerini o fiyattan yaptılar. Daha sonra bir düşüş kelam konusu oldu ve bu düşüşle birlikte attığımız birtakım adımlar oldu.” diye konuştu. Erdoğan, son periyotta gelinen noktada fiyatın bedellide önemli manada düşürüldüğünü lisana getirerek,”Bu düşürülen fiyatla de şu anda askerlik kabul görmeye başladı. Yükümlü erbaş, erler var; yedek astsubaylık var, bir de yedek subaylık var. Bunlar bu devrin farklı özellikleri. Doğal yedek subaylıkta alışılmış olan süreç devam ediyor. Fakat asıl değerli olan yedek astsubaylık ki burada istihdamda şu anda meslek yüksek okulları da burada vazife alabilecekler. Bu artık oraya bir farklılık getiriyor. Tıpkı formda yükümlü erbaş, er, burada da…
Hepsinde de natürel muhakkak bir fiyat ödeniyor bu süreç içerisinde. Bütün bunlarla bir arada aslolan bizim için de nitekim çok çok değerli olan bir süreç de şu: 5 ay kıta diyoruz, burada muhakkak bir harçlık kendilerine ödeniyor. 5 aydan sonra kendisi terhis olabiliyor, bu imkan var fakat bunun öncesinde 1 ay temel eğitimden geçiyor. Yedek astsubaylıkta ise 2 ay temel sınıf eğitimi, bu da harçlıklı, akabinde 10 ay da kıta hizmeti var. Burada da tekrar şayet isterse terhis olur, ‘Devam edeceğim.’ derse, devam etme bahtı var. Devam etme kararını verirse, bu nereye götürür onu? Bu, onu astsubaylığa götürür. Astsubay olduktan sonra bir öbür imkanı daha var. Oradan subaylığa bile geçebilir. Subaylığa geçmenin ötesinde bir imkan daha var. Şayet hakikaten imtihanları muvaffakiyetle verirse, generalliğe kadar gidebilir. Yedek subaylıkta da tekrar 2 ay temel sınıf eğitimi var. Tekrar harçlığı alıyor ve akabinde 10 ay kıta var. 12 ay oluyor. İsterse yeniden terhis, isterse yedek subaylıktan subaylığa geçebiliyor” dedi.
BAKAN AKAR’DAN AÇIKLAMALAR
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, yeni askerlik sistemin kanunlaşmasıyla silah altındaki askerlerin terhis olup olmayacağına yönelik soruya “Olabilir” karşılığını vererek, sistemin çabucak uygulamaya girip girmeyeceğine ait, “Bunun kararını olağan Cumhurbaşkanımız ve Meclis verecek. Biz TSK olarak bu kanunun yayımlandığından itibaren yürürlüğe girmesiyle birlikte çıkabilecek problemlere karşı önlemlerimizi almaya çalışıyoruz” dedi.
Akar, yazılı ve görsel basının Ankara temsilcileri ile Ulusal Savunma Bakanlığı’nda düzenlenen iftarda bir ortaya geldi. Yeni askerlik sistemini tüm ayrıntılarıyla açıklayan Bakan Akar, “Askerlik sistemi ile ilgili 1927’den beri devam eden maddelerimiz var. Değişen vakit, ihtiyaç ve imkanlar üzere etkenleri de dikkate alarak Sayın Cumhurbaşkanımızın da direktifleri doğrultusunda, öncelikle Türk Silahlı Kuvvetlerinin aktifliğini, caydırıcılığını, saygınlığını tam olarak temin edelim, burada rastgele bir yanılgı, eksiklik, yanlışlık olmasın öteki taraftan da sistem öngörülebilir olsun formundaki yaklaşımla bu sistemi kurgulamaya çalıştık” diye konuştu.
1111 ve 1076 SAYILI KANUNLAR KALDIRILACAK
Yeni askerlik sisteminin TSK’nın muhtaçlığının karşılanması başta olmak üzere öngörülebilir, süreklilik, eğitim, mesleksel ve toplumsal gelişim gereksinimleriyle eğitimli insan kaynağının aktif ve verimli kullanılmasını üzere özelliklere sahip olduğunu vurgulayan Bakan Akar, “Bu çerçevede hazırlanan kanun teklifinin yasalaşmasıyla 1111 Sayılı Askerlik Kanunu ile 1076 Sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kaldırılacak” dedi.
Akar, bununla ilgili başka yasal düzenlemelerin de yeni çalışmayla birleşeceğini belirterek, “Yeni askerlik sistemi göründüğünden çok daha büyük bir olay. Bunu inşallah kazasız, belasız tamamlayacağız. Burada değerli bir değişim, dönüşüm, gelişme içindeyiz. Ülkemiz, milletimiz için en istenilen tahlili yapmaya uğraş gösterdik. İnşallah bu da bu formuyla gerçekleşmiş olacak” tabirini kullandı. Yeni sisteme yönelik çalışmaların Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler, Hazine ve Maliye, İçişleri, Ulusal Eğitim, Sıhhat, Tarım ve Orman Bakanlıkları ve YÖK başta olmak üzere, başka ilgili kurum ve kuruluşlarla uyum içinde gerçekleştirildiğini anlatan Bakan Akar, “Olabildiğince ayakları yere sağlam basan, duygusallıktan uzak, büsbütün objektif kriterlere bağlı, sürdürülebilir, öngörülebilir bir sistem olması noktasında çaba gösterdik” diye konuştu.
‘İLAVE GÜÇ KAYBINA NEDEN OLUYOR’
Silah altına alınabilecek durumda şu anda 2 milyon 200 bin yükümlünün olduğunu belirten Bakan Akar, “Bunlardan silah altına alınamayan yükümlülerin en büyük kısmını 1 milyon 600 bin ile tahsil nedeniyle erteleyenler oluşturuyor. Lisede, üniversitede, lisansüstü eğitimde olup da askerliğini erteleyenler pek olağan. Ancak bunun yanı sıra askere gitmeyi geciktirip bedelli askerliği beklemek için çeşitli yol ve prosedürlerle üniversite yahut lisansüstü eğitimi yapmak üzere çalışmalara giren gençlerin olduğunu hepimiz biliyoruz.” sözlerini kullandı. Mevcut sisteme nazaran meslek yüksek okulu mezunlarının yedek subay olamadığını ve kısa periyot askerlikten yararlanamadığını hatırlatan Akar, “Sırf bunlardan yararlanabilmek için kendi mesleğini bırakıyor, üniversiteye gidiyor, oradan dört yıllık diploma almaya çalışıyorlar. Bu da ek güç kaybına neden oluyor” dedi.
Mevcut sistemde her sene yaklaşık 700 bin gencin 20 yaşını doldurarak askerliğe elverişli hale geldiğini lisana getiren Bakan Akar, “Bizim olağan olarak askere alabileceğimiz sayı ise 400 – 420 bin ortasında. Burada kalan yaklaşık 280 bin gencimizin durumu ne olacak? Burada birikim oluyor” diye sordu. Bedelli askerlikle ilgili yapılan projeksiyonlara ait de bilgi veren Bakan Akar, “Biz ’15 bin lira’ dersek ne olabilir, ’30 bin lira’ dersek ne olabilir, ’50 bin lira’ dersek ne olabilir diye tek tek çalıştık. Hem Silahlı Kuvvetlerin hem gençlerin muhtaçlığını karşılamak bakamından en optimal tahlilin 30 bin lira civarında olması gerektiği ortaya çıktı” dedi.
BİR AY TEMEL ASKERLİK EĞİTİMİ
Yeni askerlik sisteminde yükümlü kaynağının “yükümlü erbaş/er”, “yedek astsubay” ve “yedek subay” olarak sınıflandırılabileceğini tabir eden Akar, bunların yanı sıra bedelli ve dövizli askerlik uygulamalarının da yer alacağını söyledi. Akar, askerliğe başvuranların bir kısmının bedelli, bir kısmının dövizli yapacağını oburlarının de “yükümlü erbaş/er”, “yedek astsubay” ve “yedek subay” olacağını belirterek, “Yapılan hesaplamalar sonucu bir yılda 145 bin kişinin bedelli askerlik yapabilmesi mümkün. 145 binden fazla bedelli başvurusu olursa durum ne olacak? Ulusal Savunma Bakanlığı Askeralma Genel Müdürlüğünde öğretmenlerimizde, hekimlerimizde olduğu üzere kura olacak. Kuranın hali yapılan deneyimlerden istifade edilerek belirlenecek” diye konuştu.
Yeni sistemin lise ve altı mezunlarının yanı sıra lisans, lisansüstü ve meslek yüksek okulu mezunlarından isteyenlere de gereksinimler kapsamında askerlik vazifesini er olarak yapabilme imkanı tanıdığını vurgulayan Akar, şunları söyledi:
“Bu gençlerimiz gelecek, bedelli isteyenler dahil, bir ay temel askerlik eğitimi yapacaklar. Millet olmanın, asker olmanın gereği burada bir aylık eğitimi alacaklar. Bu program üzerinde ehemmiyetle duruyoruz. Gençlerimizin hem günlük hayatına hem de gelecek hayatlarına tesir edecek bilgileri içerecek bir eğitim vermeye çalışacağız. Bu bir aylık eğitim mühletince buraya gelen gençlerimiz her vakit olduğu üzere cüzi ölçüde harçlık alacaklar. Bir aylık eğitimin akabinde bedelli askerlik yapanlar ayrılacak ve faaliyetleri tamamlanacak. Kıtalara gidenler ise 5 ay daha misyon yapacaklar. Temel askerlik eğitimi ile 6 ay bittikten sonra muhtaçlık ve isteğin yanı sıra takıma nazaran buradakilere ‘İkinci bir altı ay er olarak maaşlı misyon yapmak istiyor musun’ diyeceğiz. ‘Evet’ demesi için kimi imkan ve fırsatlar da vereceğiz. Bu periyottaki aylık harçlık 2 bin lira civarında bir para olacak. Mehmetçik 6 ay daha burada misyonunu yapacak. Bunu yapmamız lazım zira 6 aya indirdiğimiz vakit takımlarımız boşalacak. O denli olmaması için varsayımımız buradaki erlerimizin en az yarısının, üçte birinin kalması aslına dayalı. Onların kalabilmesi için harçlık ismi altında maaş veriyoruz ayrıyeten hizmet borçlanması, muhtaç asker ailelerine yardım, deniz ve kent içi toplu ulaşımdan fiyatsız yararlanma, müzelerin fiyatsız ziyareti üzere imkanlar sağlanacak. Askerlik bittikten sonra da TSK’ya işçi temininde öncelik kazanacaklar ve TOKİ’de önceliğe hak kazanacaklar. 6 aylık askerliği er olarak yaptıktan sonra 6 ay daha maaşlı askerlik yapanlara bu müddetin sonunda yine ‘Kalmak ister misiniz’ diye soruyoruz. Şayet gereksinim, istek, performans değerlendirmesine nazaran kelam konusu Mehmetçik kâfi performansı, kâfi kriterleri sağlayabiliyorsa kontratlı erbaş ve er yahut uzman erbaş olarak Türk Silahlı Kuvvetlerine katılacak ve mukavele yapılacak. Bu kontratının sonunda maaş, OYAK, lojman, sıhhat ve toplumsal garanti ile ilgili bir grup haklardan yararlanabilecek. Bu gençler okul, vücudu performans, sicil üzere gerekli kriterleri sağlarsa aşikâr bir kontenjan dahilinde bir imtihanı müteakip astsubay olabilecekler. Astsubaylıktan belirli bir mühlet geçtikten sonra belirlenen kriterleri sağlayanlar da subay olabilecek. Er olarak başlayacak, subay olacak tahminen de general olacak.”
YEDEK SUBAYLIK
Bedelli ve dövizli askerlikten sağlanacak gelirle yükümlü erbaş ve erlerin maaşları ile başka sarfiyatların karşılanabileceğini tabir eden Akar, “Bütçeye rastgele bir yük teşkil etmeden bu sistemin kendi içinde dönmesini amaçlıyoruz” dedi. Yeni sistemle birlikte çok değerli olarak nitelendirdiği “yedek astsubaylık” uygulamasının da hayata geçirileceğini açıklayan Bakan Akar, şöyle konuştu:
“Yedek astsubaylıkla, meslek yüksek okulunu bitirdikten sonra rastgele bir formda zorlamayla 4 yıllık okul bitirmenize gerek yok diyoruz. Mesleğinizi seviyorsanız bunu yapın, askerlikten ötürü bunu değiştirmeye kalkmayın, böylelikle orta işçi konusunda da kasvet oluşmasın istiyoruz. Yedek astsubaylığa kontenjanların uygun olması ve istemeleri durumunda lisans ve lisans üstü mezunları da başvurabilecek. Buraya geldiklerinde iki aylık temel ve sınıf eğitiminin akabinde maaşlı olarak 10 ay faaliyetlerini yapacak. Toplamda 12 ayın bitirilmesinin akabinde gençler isterse terhis olabilecek. İstek, gereksinim ve takıma nazaran kendilerine ‘Kalmak ister misiniz’ diye soracağız. Kalmak isteyenler astsubay olarak devam edecek. Tekrar astsubaylığa müteakip istenilen kriterleri karşıladıkları takdirde subaylığa geçebilecek.”
PEŞİN ÖDENECEK
Akar, yedek subaylık sisteminin de devam edeceğini belirterek, “Bedelli askerlik konusunda, 40 bin gösterge asteğmen maaşına tekabül ediyor, asteğmen maaşı da bugün prestijiyle aşağı üst 5 bin küsür lira. Münasebetiyle 6 aylık asteğmen maaşından bahsediyoruz. Bedelli 30 bin lira, dövizle askerlik ise bunun avro karşılığı olacak” diye konuştu. Bedelli askerlik bedelinin 30 bin lira olarak sabit kalıp kalmayacağı sorulan Akar, “Aynı kalmayacak. 40 bin gösterge diyoruz, asteğmenin maaşı her yıla nazaran değişiyor.” karşılığını verdi. Yeni sistemin gündeme getirilmesinin akabinde tek tenkidin “30 bin liranın fazla olduğu” tarafında geldiğini aktaran Bakan Akar, “Yaptığımız objektif çalışmalarda, projeksiyonlarda bunun olağan olduğunu kıymetlendiriyoruz. Bu sistemin karşılanması için bizim buna gereksinimimiz var. Başka türlü sistem kendi kendini karşılayamıyor, desteklemiyor. Ayrıyeten bu ölçü bir seferde, peşin olarak verecekler” dedi.
Geçmiş periyottaki bedelli askerlik uygulamalarının fiyatlarını de hatırlatan Bakan Akar, “1987 yılında 2 bin 900 dolar, 1992’de 3 bin 200 dolar, 1999’da 8 bin 100 dolar, 2012’de 16 bin dolar, 2014’te 8 bin 300 dolar ve 2018’de 2 bin 860 dolar yani 15 bin lira. O günün koşullarına nazaran yapılan değerlendirmeler var. Bu her seferinde tartışma konusu olmasın ve öngörülebilirlikten ötürü herkes bilsin ki ‘Ben bedelliden yararlanmak istersem 30 bin lira civarında para vermem gerek’.”
‘EN KISA VAKİTTE BİTİRECEĞİZ’
Sözleşmeli erbaş ve er olan bir gencin ne kadar müddette subay olabileceğine yönelik soru üzerine Akar, “Burada kriterler var. Bireylere bağlı. Kontratlı erbaş yahut er olan birinin astsubay olabilmesi için yüksek okul bitirmesi lazım. Onu, istenilen performansı gerçekleştirecek, rütbe bekleme müddetini tamamlayacak dolasıyla hesabı yapıldığında en geç 10 sene içinde subay olabilecek” cevabını verdi. Akar, “İster uzman, ister astsubay olsun okulunu bitirme, imtihanlara girme imkanları vereceğiz” dedi. Sistemin kanunlaşmasıyla birlikte silah altındaki askerlerin terhis olup olmayacağı sorulan Bakan Akar, “Olabilir” cevabını verdi. Akar, sistemin çabucak uygulamaya girip girmeyeceği sorusunu da “Bunun kararını natürel Cumhurbaşkanımız ve Meclis verecek. Biz TSK olarak bu kanunun yayımlandığından itibaren yürürlüğe girmesiyle birlikte çıkabilecek sıkıntılara karşı önlemlerimizi almaya çalışıyoruz” diye konuştu.
Yeni sistemin ne vakit hayata geçirileceğine yönelik soru üzerine Bakan Akar, “En kısa vakitte bitireceğiz” karşılığını verdi. “Ramazan bayramından evvel yeni sistem maddeleşir mı” sorusu üzerine “Çıkar inşallah” dedi. Askerlik mühletine yönelik soru üzerine Bakan Akar, “Herkes için 6 ay yapma talihi var” dedi.