Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından Nisan 2019 devrine ait ödemeler istikrarı dataları açıklandı.
Buna nazaran cari süreçler açığı, nisanda geçen yılın birebir ayına kıyasla 4 milyar 263 milyon dolar azalarak 1 milyar 334 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bunun sonucunda, 12 aylık cari süreçler açığı 8 milyar 634 milyon dolara geriledi.
Söz konusu gelişmede, ödemeler istikrarı tablosundaki dış ticaret açığının bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran 3 milyar 656 milyon dolar azalarak 1 milyar 844 milyon dolara ve birincil gelir istikrarı açığının 263 milyon dolar azalarak 1 milyar 243 milyon dolara gerilemesinin yanı sıra, hizmetler istikrarı kaynaklı net girişlerin 401 milyon dolar artarak 1 milyar 738 milyon dolara yükselmesi tesirli oldu.
Geçen yılın nisan ayında 1 milyar 589 milyon dolar açık veren altın ve güç hariç cari süreçler hesabı, bu periyotta 2 milyar 347 milyon dolar fazla verdi.
Hizmetler istikrarı altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran 144 milyon dolar meblağında artarak 1 milyar 158 milyon dolara yükseldi.
Birincil gelir istikrarı kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran 282 milyon dolar azalarak 1 milyar 149 milyon dolar oldu.
İkincil gelir istikrarı kalemi kaynaklı net girişler, bir evvelki yılın birebir ayına nazaran 57 milyon dolar azalarak 15 milyon dolara geriledi.
Öte yandan, mart ayı cari açık verisi 589 milyon dolardan 613 milyon dolara revize edildi.
AA Finans’ın gerçekleştirdiği ankete katılan ekonomistler ise nisanda cari süreçler istikrarının 1,4 milyar dolar açık vermesini bekliyordu.
Buna nazaran, nisanda direkt yatırımlardan kaynaklanan net girişler, bir evvelki yılın birebir ayına kıyasla 140 milyon dolar azalarak 578 milyon dolar oldu.
Portföy yatırımları 4 milyar 519 milyon dolar fiyatında net çıkış kaydetti. Alt kalemler prestijiyle incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin pay senedi piyasasında 78 milyon dolar ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 662 milyon dolar net satış yaptığı görüldü.
Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak, bankalar 568 milyon dolar net borçlanma gerçekleştirirken, Genel Hükümet ve öteki dallar sırasıyla 1 milyar 405 milyon dolar ve 511 milyon dolar net geri ödeme yaptı.
Diğer yatırımlarda 1 milyar 281 milyon dolar meblağında net çıkış yaşandı. Başka yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları ve yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları sırasıyla 3 milyar 56 milyon dolar ve 1 milyar 492 milyon dolar net artış kaydetti.
Yurt dışından sağlanan kredilerle ilgili olarak, bankalar ve Genel Hükümet sırasıyla 833 milyon dolar ve 72 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirirken, öbür bölümler 157 milyon dolar net kullanım sağladı.
2004’ten bu yana bir ilk
Cari süreçler hesabı, nisanda 1 milyar 334 milyon dolar açık verirken, 12 aylık cari açık 8 milyar 634 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
Böylece yıllıklandırılmış cari açık, Ocak 2004’ten bu yana en düşük düzeyine gerilemiş oldu. İktisat idaresinin aldığı tedbirler ve iktisattaki dengelenme süreci çerçevesinde yıllıklandırılmış cari açık 11 aydır kesintisiz azalarak tek haneye geriledi.
Ekonomistler, mayıs ayında da cari açıktaki gerilemenin süreceğini ve yıllıklandırılmış açığın 5 milyar doların altına ineceğini kestirim ediyor.
Halk Yatırım Araştırma Yöneticisi Banu Kıvcı Tokalı, nisanda cari açığın beklentiler doğrultusunda 1,3 milyar dolar olduğunu ve 12 aylık açığında 10 milyar doların altına indiğini söyledi.
Mayıs ayına ait dış ticaret bilgilerinin yıllık açıktaki gerilemenin devam ederek 4-5 milyar dolar civarına inebileceği istikametinde olduğunu belirten Tokalı, “Hem kur hem de talep gelişmelerine ek olarak, ihracatı destekleyici yeni program anlayışı, ölçülü güç fiyatları ve baz tesiri doğrultusunda, yıllık cari açıktaki düşüşün bilhassa bu yılın birinci yarısında süratle devam edeceğini; yılın ikinci yarısında ise yine dengelenme sürecinin belirginleşmesi ve baz dezavantajı ile yılı 19 milyar dolar civarında tamamlayabileceğini iddia ediyoruz.” tabirlerini kullandı.
Tokalı, bu durumda da 2017 sonunda yüzde 5,6 seviyesinde olan lakin 2018 yılını yüzde 3,6 düzeyinde tamamlayan cari açık oranının 2019 sonunda yüzde 2,6’lar düzeyine kadar inebileceğini lisana getirdi.
Nisan ayı cari istikrardaki güzelleşmeyi destekleyen gelişmelerde, dış açıktaki sert düşüş ve turizm gelirlerinde yıllık artış ile direkt yatırımlarla ilgili kar transferleri ve portföy yatırımlarına ilişkin masraflarda yıllık azalış üzere ögelerin tesirli olduğunu kaydeden Tokalı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bavul ticareti ve navlun gelirlerindeki zayıflık cari açıktaki düşüşü sonlandıran öge olarak göze çarpıyor. Çekirdek istikrarın ise, nisan ayında da fazla vermeyi sürdürdüğünü ve yıllık fazlasını mart ayının akabinde nisan ayında da artırdığını görüyoruz. Yıllık çekirdek fazla nisan ayında 35,9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Mart ayındaki 5,7 milyar dolarlık azalış sonrasında nisan ayında da 2,8 milyar dolarlık azalış kelam konusu. Lakin TCMB haftalık rezerv dataları, mayıs periyodunda resmi rezervlerde bir ölçü toparlanma olabileceğine ve 2 milyar dolar civarında düşüş olabileceğine işaret ediyor.”
Tokalı, petrol fiyatlarındaki düşüş ve zayıf iç talep ortamının, cari açıktaki süratli düşüşün devamı açısından destekleyici olduğunu kelamlarına ekledi.
“Yıl sonu iddiamızı 6 milyar dolar açığa revize ettik”
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, son 12 aylık cari açığın GSYH’ya oranla yüzde 1,1’e gerilediğini belirtti.
Mayıs ayı gümrük dış ticaret öncü datalarının, geçen yıla nazaran çok daha düşük dış açığa işaret ettiğini belirten Bürümcekçi, “Bu gelişme son 12 aylık cari açığın 9 milyar dolar civarına gerileyebileceğini de düşündürmektedir.” dedi.
Bürümcekçi, cari açıkta nisan ayında gözlenen güzelleşmede, dış ticaret açığının geçen yıldan düşük açık ve hizmetler istikrarının yüksek fazla vermesinin ana etken olduğuna dikkati çekti.
Finansman tarafında cari açık ve net hata-noksan çıkışının finanse edilememesi nedeni ile resmi rezervlerde 2,8 milyar dolar azalış gözlendiğini tabir eden Bürümcekçi, “İthalat ve ihracat için değerli bir öncü gösterge olan gümrük bilgileri, mayıs ayında dış ticaret açığında geçen yıla nazaran 6 milyar dolar azalış olacağını gösteriyor. Cari istikrardaki güzelleşme en azından haziran sonuna kadar devam eder. 2019 yıl sonu iddiamızı 6 milyar dolar açığa revize ederken, bu kestirim üzerinde risklerin aşağı tarafta devam ettiğini belirtmeliyiz.” değerlendirmesini yaptı.