Üniversite öğrencisi dört genç, kendileriyle tıpkı üniversitede okuyan görme engelli arkadaşlarının günlük hayatta yaşadığı sorunlardan yola çıkarak onların günlük hayatını kolaylaştırmayı amaçlayan bir sistem tasarladı.
Yaşar Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Kısmı öğrencileri tarafından geliştirilen sistemin, yaya trafik ışıklarının durumunu bildirmek, yüz tanıma, para tanıma, fotoğraf üzerindeki yazıları ya da el yazılarını okumaya yardımcı olmak, önündeki ortamı betimleme üzere özellikleri var.
Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yazılım Mühendisliği Kısmı öğrencisi ve Engelli Öğrenci Ünitesi Temsilcisi Burak Oral, yaklaşık bir yıl evvel görme engelli bir öğrencinin ders gereçlerinde yaşadığı bir sorundan yola çıkarak, sınıf arkadaşları Emre Köksal, Buse Güneş, Yağız Gazibaba ile birlikte bitirme projelerinde bu meseleye tahlil üretmek için çalıştı. İnsanların gözleriyle fark ettiği objeleri, yazıları, yaklaşan cisimleri görme engelli bireylere sesli geri bildirim veren bir aygıt üretmeyi amaçlayan dört öğrenci, dünya çapında üretilen misal aygıtları inceledi. Bu aygıtların farklı özelliklerini birleştirerek geliştiren ve yeni özellikleri de sistemlerine eklemeyi hedefleyen öğrenciler, yapay zeka, makine tahsili ve imaj sürece teknolojilerini kullanarak bir prototip üretti.
Arkadaşlarının yaşadığı sorun ilhamları oldu
Dr. Öğretim Üyesi Korhan Karabulutun danışmanlığını yaptığı projenin ortaya çıkış süreci hakkında bilgi veren Burak Oral, “Ben de bedensel engelliyim ve 4 yıldır Engelli Öğrenci Ünitesi Temsilcisi olduğum için engelli öğrencilerin yaşadığı sıkıntılara şahit oluyorum. Geçen yıl görme engelli bir öğrenci arkadaşımız, fotoğraflar üzerindeki yazıları okuyan bir sistem olmadığı için yaşadığı bir sorun sebebiyle ünitemize başvurmuştu. Benim asıl dikkatimi çeken olay, manzara sürece, bilgisayar görüşü üzere yapay zekâ teknolojilerinin çok süratli ilerlediği günümüzde, görme engellilerin bu biçim zorluk yaşadığını görmek oldu. Ufak bir araştırma sonucunda bu biçim problemleri çözmekte yardımcı olmak için yapılan aygıtların çok yüksek fiyatlara sahip olması nedeniyle ülkemizde neredeyse hiç olmadığını fark ettim ve bu aygıtlar da görme engellilerin günlük hayatta yaşadığı problemlerin çok az bir kısmına tahlil üretiyordu. Sınıf arkadaşlarım Emre Köksal, Buse Güneş ve Yağız Gazibaba ile konuşup bitirme projemizde, görme engellilerin günlük hayatını kolaylaştırmayı hedefleyen bir yerli eser yaratmak istedik” dedi.
Sesle yahut bileklikle denetim edebiliyorlar
Önce görme engellilerle toplantılar yaptıklarını söyleyen Burak Oral, para tanıma, yolda yürürken karşılaşılan sorunlar üzere birçok sorunu öğrendiklerini ve buna uygun bir prototip hazırladıklarını belirtti. Oral, süreci şöyle anlattı:
“Bu bilgiler ışığında ortaya çıkaracağımız eserin ne üzere özelliklere sahip olması gerektiğine karar verdik ve bitirme projesi kapsamında Virtual Eyes ismini verdiğimiz projemizin birinci fikri ortaya çıktı. Çalışmalarımız sonunda yüz tanıma, kullanıcıya yaklaşan cisimlere karşı sensör yardımı ile ihtar verme, Türk lirası tanıma, basılı yahut el yazısı olarak hazırlanmış yazıları tanıyıp okuma, yaya trafik ışıklarının durumunu kullanıcıya bildirme, kullanıcının önündeki ortamı betimleme üzere özelliklere sahip bir prototip ortaya çıktı. Kullanıcı, bu özellikleri isterse hazırladığımız bileklik üzerindeki butonlar yardımıyla kullanabilirken isterse de sesli komutlar vererek kullanabiliyor. Bu özellikleri geliştirirken son vakitlerde tüm dünyada çok büyük bir ivme kazanmış olan yapay zeka modellerini, makine tahsili teknikleriyle oluşturduk. Birtakım özelliklerimiz için büsbütün bizim tasarladığımız modelleri kullanırken, kimi özelliklerimiz için daha evvel geliştirilmiş modelleri projemize uyarladık.”
Türkiye Bilişim Derneği özel mükafatı aldılar
Dört genç, bu yıl 8incisi düzenlenen, 11 üniversiteden 100ü aşkın akademisyen ve binden fazla öğrencinin katıldığı stantta de Türkiye Bilişim Derneği Özel Mükafatını kazandı. Projelerinin görme engelliler için fark yaratabilecek bir eser olmasının yanı sıra Türkiyede yapay zekâ modellerinin gelişiminde de rol alacağını umduklarını belirten Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yazılım Mühendisliği Kısmı öğrencisi gençler, projeyi gerçekleştirmek için gereksinim duydukları dayanağı bulabilirlerse, eklemek ve geliştirmek istedikleri birçok özelliği şimdiden belirlediklerini belirtti. Gençler, Virtual Eyesın erişmesini istedikleri en üst noktanın ise görme engellilerin günlük hayatta yaşadığı sıkıntıları olabildiğince ortadan kaldıran bir akıllı asistan olması olduğunu söylediler.