Büyükşehirlerden sıkılan beyaz yakalıların son yıllarda en çok ilgilendikleri iş çiftlik kurmak oluyor. Ortalarında çiftlik serüveninde muvaffakiyet basamaklarını çıkanlar olsa da, birçoklarının yeni ‘hobi’si bir darboğaza giriyor. Bu nedenle satılık emlak ilanlarında son aylarda yükselen bir çiftlik trendi var!
Besi hayvanı, süt, tavuk, yumurta üzere pek çok nedenle kurulan bu ‘yeni nesil’ çiftlikler, satılık ilanlarında epey sık karşınıza çıkıyor. Tek bir online sitede onlarca satılık çiftlik ilanı ile karşılaşabilirsiniz. Aradığınız her numaradan benzeri karşılıklar geliyor. ‘Bir hevesle’ başlanan çiftlik düşü, ‘tarım/çiftçi’ geleneğine alışamama ve ‘para kazanamama’ nedeniyle kararıyor.
Çiftliklerin ve tarım yerlerin bir kısmı ise dededen babadan çiftçi olanlar tarafından ‘yalnızlık’ nedeniyle satışa çıkarılmış.
Peki bu çiftlik düşü nasıl başlıyor, nasıl devam ediyor? Hem başarılı olup çiftliklerini büyütüp satışa çıkaranlar, hem de başarısız olanlarla konuştuk.
Gezen tavuk ünlü oldu
Çiftlik fiyatları yerine, arazi büyüklüğüne ve içeriğine nazaran değişiyor. Bir kısmı hayvanlarıyla birlikte satmayı teklif ederken, bir kısmı ise hayvanları elinden çıkardıktan sonra satış ilanı vermiş. Fiyatlar genel itibariyle 500 bin lira ile 3.5 milyon lira aralığında değişiyor.
Sıfırdan kurulup birinci sahibi tarafından satılan çiftlik sayısı epey az. Pek çok küçükbaş/büyükbaş ve tavuk çiftliği satılık ilanlarında yer alıyor. Ulaştığımız çiftlik sahiplerine nazaran; birçok birinci 5 yıl içinde kurup yürütemeyince devretme yolunu seçmiş. Yeni tarihli ilanlar içinde en çok ‘gezen tavuk’ çiftlikleri öne çıkıyor. Son iki yılın meşhur ‘organik’ üretim ve tüketim atağının değerli bir halkası olan gezen tavuk çiftliklerinin birçok ‘yeni nesil’ çiftçiler tarafından kurulmuş.
Bölge halkı özeniyor
Hobi olarak, büyükşehirleri terk edip çiftlik kuranların yanı sıra, hayvancılık ve tarıma uygun alanlarda bölge esnafı ve memurunun da ilgisi giderek artıyor. Kırklareli’nde satılık ilanı olan çiftliklerin bir kısmının, daha evvel bölgede esnaflık yapanlara ilişkin olduğu görülüyor.
Bolu Göynük muhtarlarından biri de ‘herkes yapıyor ben de yaparım’ diye başladığı ve son teknoloji ile donattığı çiftliğini satışa çıkarmış. Emlakçı Kemal Güler, “Asıl işi marangoz olan muhtarımız bu işten para kazananları görünce, günlük yem ölçüsünü dahi hesaplayan bir çiftlik kurmuş. Fakat tek başına olunca, satmak istiyor” bilgisini verdi.
Trakya birinci sırada
Satışa çıkarılan çiftliklerin daha çok İstanbul’a yakın güzergahlar olarak Trakya bölgesinde hayat bulduğu görülüyor. Kırklareli, Balıkesir, Tekirdağ, Sakarya öne çıkarken; Bursa, Manisa, Afyon, Konya, Samsun’daki ilanların fazlalığı da görülüyor.
Yatırımların bir öbür kıymetli merkezi ise açık orta İzmir olarak göze çarpıyor. Kente çiftlik kuranlar; hem bölgede yaşayan ve yeni jenerasyon çiftçilik yapmak isteyenler, hem de İstanbul’un ‘yoğunluğundan bunalıp İzmir’e göç edenlerden’ oluyor.
‘Güçlü sermaye’
Hülya Baylık ve eşi ise İzmir’in dışında bir çiftliği devralmış. Bölgeye değerli oranda yumurta ve süt sağlayan çiftlik, tam kapasitesiyle çalışsa da çiftin kent değişikliği nedeniyle satışa çıkarılmış. Baylık, “Eğitim durumu nedeniyle satmak durumundayız. Bu formda işletmenin yolunu bulamadık. İşte başarılı olunabildiğini gördük fakat çok masraflı. Âlâ bir sermayesi olanların girmesinde yarar var. Sonrasında işler rayına oturacaktır” diye konuştu.
İstiridye mantarı çiftliğini satıyor
İstiridye mantarı üretim çiftliği kuran Murat Demirörs, büyütmek için kâfi sermayesi olmadığı nedeniyle çiftliğini satışa çıkardığını belirtirken, istiridye mantarı şuuru ve kullanımının artmasıyla bu üretimin büyük potansiyeli olduğunu söyledi. Demirörs, mantar çiftliğini ve satışa çıkarma öyküsünü şöyle anlattı:
“2.5 yıl evvel kurdum. Sermayem 2 çadır için kâfi oldu. Profesyonel olunca, çadırları da artırma gereği oluştu. Lakin bunu karşılayacak sermaye ve insan gücü yeterliliğim yoktu. Bu nedenle ilan vererek satışa çıkardım, ilgilenenler oluyor.”
Yine el değiştiriyor
Kırklareli merkeze yakın bir çiftliği daha evvel yaptıkları iştirakle satın alan bir aile de ortadan geçen birkaç yılın akabinde çiftliğini satıyor. Emlakçı Ali Ongun, “Aile ortak olarak hayvancılık işine girmek istiyor lakin bekledikleri üzere olmuyor. Hayvanları elden çıkarmışlar. Artık araziyi de satmak istiyorlar. Burası daha evvel de çiftlikmiş. Tekrar el değiştirmiş olacak” dedi.
Gübre, mazot, yem…
İlanlar içinde elbette işini çeşitli sebeplerle sürdürememiş ve satmak isteyen babadan, dededen çiftçiler de var. Hepsinin satış nedeni birebir olmasa da, çoklukla ‘maliyetlere direnemedikleri’ için çiftliği kapatma ya da devretme kararı aldıklarını belirtiyorlar.
Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Lideri Hüseyin Demirtaş, çiftlik sahibi olmanın ve küçük aile işletmelerinin giderek daha büyük maliyetlere karşı durmak zorunda kaldığını belirtirken, bu nedenle yalnızca çiftliğini değil tarlalarını satanların sayısında da artış olduğunu söyledi. Demirtaş, “Mazot, gübre, yem üçlüsü bile çok büyük bir maliyet. Acil olarak ele alınması gereken mevzular. Aksi halde çiftçi kalmayacak. Zati köyde yaşamak istemeyen genç nüfus nedeniyle giderek yaşlanan bir çalışan var. Toplumsal tarafı da ele alınarak, üretimde kökten tahlil gerekiyor” dedi.