Şahmeran İran ve Pers mitolojisinde yer almaktadır. Bellerinden aşağısı yılan, üstü insan formundaki Maran ismi verilen doğaüstü yaratıkların başında bulunan ve hiç yaşlanmayan ölünce ruhunun kızına geçtiğine inanılan varlık olarak bilinmektedir. Pekala Şahmeran hamamı hangi ilimizdedir?
CEVAP: MERSİN /TARSUS
Şahmeran , İran-Pers mitolojisinde rastlanan akıllı ve iyicil olarak tanımlanan bellerinden aşağısı yılan, üstü ise insan biçimindeki Maran ismi verilen, doğaüstü yaratıkların başında bulunan ve hiç yaşlanmayan, ölünce ruhunun kızına geçtiğine inanılan varlık. İsmi, Farsça yılanların şahı manasına gelen “şah-ı meran”dan gelir. Lakin, Şahmeran’a ait tüm efsanevi kayıtlar ve Şahmeran efsanelerine has tüm betimlemelerde varlık dişidir. Şahmeran’ın Akdeniz bölgesinin Tarsus ilçesinde yaşadığına inanılır. Şahmeran’ın Ceyhan ile Misis ortasındaki yılan kalede yaşadığı söyleniyorsa da, efsaneye nazaran Şahmeran bir yeraltı ülkesinde yılanlarıyla birlikte yaşamaktadır. Birebir isimli bir efsane Mardin yöresinde de geçer. Bu yörede Şahmeran bir fotoğrafla tasvir edilir ve Şahmeran ustaları tarafından yapılan tablolar konutların duvarlarını süsler Şahmeran’la tanışan birinci insanın ismi birtakım kaynaklarda Belkıya olarak geçerken, kimi kaynaklarda bu isim Camşab olarak değişmektedir. Kimi kaynaklarda ise Şahmeran’la birinci buluşan kişinin Lokman olduğu anlatılmaktadır.
Şahmeran’ın öldürülmesi olayı, her değişik söylencede ortak sondur. Bu ortak sonun, yani Şahmeran’ın öldürülüşünün ana emeli insanın sıhhat ve şifa bulmasıdır. Hatta kimi anlatımlarda Hekim’in Şahmeran ile müsabakası uzun uzun anlatılmakta, şifa veren otların neler olduğu Lokman Hekim’e Şahmeran tarafından söylenmektedir. Çukurova ve etraf vilayetlerde çok yaygın olan Lokman Doktor ve Şahmeran söylencelerinin değişik bir biçimi de İçel’de anlatılır. Hititler vaktinde anlatılmakta olan İlluyanka Efsanesi’nde yılana benzeyen bir yaratık olan İlluyanka’nın Fırtına İlahı ile olan savaşı anlatılmaktadır. Şahmeran Efsanesi’ne kaynak olabilecek bir öbür mitolojik husus da “Medusa”dır. Yunan mitolojisinde Perseus tarafından başı kesilen Medusa fizikî olarak tıpkı yılanlar kraliçesi Şahmeran’a benzemektedir.
Cemşab ve Şahmeran
Binlerce yıl evvel yedi katlı yeraltında Tarsus’ta yaşayan yılanlar vardı. Meran ismi verilen bu yılanlar, sahiden akıllı ve şefkatli idi. Onlar barış içinde yaşarlardı. Meranların kraliçesine Şahmeran denirdi. O genç ve hoş bir bayandı. Efsaneye nazaran, Şahmeran’ı gören birinci insan Cemşab oldu. O, geçimi için odun satan yoksul bir ailenin oğluydu. Bir gün Cemşab ve arkadaşları bal dolu bir mağara keşfederler. Balı çıkarmak için Cemşab’ı aşağıya indiren arkadaşları, hisselerine daha çok bal düşmesi için onu orada bırakıp kaçarlar. Cemşab mağarada bir delik görür ve buradan ışık sızdığını fark eder. Cebindeki bıçak ile deliği büyütünce, ömründe görmediği kadar hoş bir bahçeye girer. Bu bahçede eşi gibisi olmayan çiçekler ve bir havuz ile pek çok yılan görür. Havuzun başındaki tahtta süt beyaz bedenli bir yılan oturmaktadır.
Şahmeran’ın itimadını kazanan Cemşab uzun yıllar bu bahçede yaşar. Şahmeran ona tıp biliminin bilinmediklerini söyler. Yıllar sonra, ailesini çok özlediğini söyleyip gitmek için yalvarır. Bunun üzerine Şahmeran da kendisini salıvereceğini, fakat yerini kimseye söylemeyeceğine dair kelam vermesini ister. Şahmeran’a kelam verip ailesine kavuşan Cemşab uzun yıllar verdiği kelamda durarak Şahmeran’ın yerini kimseye söylememiş. Bir gün ülkenin padişahı hastalanmış. Vezir, hastalığın devasının Şahmeran’ın etini yemek olduğunu söylemiş ve her yere haber salınmış. Ülkenin veziri herkesi tek tek hamama sokmuş. Sıra Cemşab’a gelmiş. Cemşab soyununca vezir Cemşab’ın derisinde pullar olduğunu görünce Cemşab’ı konuşturmayı başarmış. Cemşab kuyunun yerini gösterince Şahmeran bulunup dışarı çıkarılmış. Şahmeran Cemşab’a, “Benim başımı kaynatıp padişaha içir, padişah kurtulsun, gövdemi de vezire içir, ölsün, kuyruğumu da kaynatıp sen iç, böylelikle Lokman Tabip ol” demiş. Böylece vezir ölmüş, padişah da güzelleşip Cemşab’ı veziri yapmış. Ve rivayete nazaran de Cemşab böylelikle Lokman Doktor olmuş. Efsaneye nazaran Şahmeran’ın öldürüldüğünü yılanlar o günden beri bilmemektedirler. Tarsus’un, Şahmeran’ın öldürüldüğünü öğrenen yılanlar tarafından bir gün istila edileceği rivayet edilir.